G 20: Δικαιολογημένη η αισιοδοξία; (δημοσίευση στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ)

«Ο μόνος τρόπος για να διαφύγουμε της παγκόσμιας κρίσης είναι η εξεύρεση μιας κοινώς συντονισμένης λύσης. Γι’ αυτό και είμαι ικανοποιημένος από το γεγονός ότι μετά από 2 μέρες προσεχτικών διαπραγματεύσεων, τα μέλη της G-20 συμφώνησαν επί της δράσης που απαιτείται, έτσι ώστε να επιτευχθεί η πολυαναμενόμενη ανόρθωση της παγκόσμιας οικονομίας». Αυτά δήλωσε ο Πρόεδρος Obama, κατά την καθημερινή του ενημέρωση από τον Λευκό Οίκο.

Από τον περασμένο Νοέμβριο, η παγκόσμια οικονομία περνά την χειρότερη κρίση των τελευταίων 80 χρόνων. Το διεθνές εμπόριο έχει καταρρεύσει, το τραπεζικό σύστημα ακροβατεί σε επικίνδυνα μονοπάτια και δεν διαφαίνεται τίποτα που να μας δίνει έστω και ίχνος αισιοδοξίας. Η G20 επιδιώκει την λήψη της απαραίτητης δράσης από τους ηγέτες των ισχυρότερων κρατών, με στόχο την σταθεροποίηση και αναδιάρθρωση του οικονομικού συστήματος, την προστασία των ιδιωτών από την οικονομική καταστροφή και την επαναφορά της παγκόσμιας οικονομίας στον δρόμο της αειφόρου ανάπτυξης. Από την άλλη, οι αντι-καπιταλιστές είδαν την Σύνοδο σαν μια ευκαιρία να εκμεταλλευτούν την παγκόσμια δυσαρέσκεια για την οικονομική κρίση και να διαμαρτυρηθούν για τα bonus και τις γενναιόδωρες πληρωμές των στελεχών των μεγαλύτερων τραπεζικών οργανισμών που κατέρρευσαν.

Τι λένε 3 κορυφαίοι ειδικοί

Σύμφωνα με τον John Taylor, Καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Stanford, η διοίκηση Obama προωθεί μια οικονομική πολιτική που θα αυξήσει δραματικά το έλλειμμα και το χρέος των ΗΠΑ. Άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Κίνα, αμφιβάλλουν για την αμερικανική προσέγγιση, είτε γιατί θα θέσει σε κίνδυνο την αξία των επενδύσεων τους σε δολλάρια, είτε γιατί παρόμοιες πολιτικές δεν πρόκειται να τονώσουν τις δικές τους οικονομίες. Θεωρητικά και τεχνικά έχουν δίκιο, γιατί η οικονομική κρίση δημιουργήθηκε εξαιτίας υπερβάσεων στις οικονομικές και νομισματικές πολιτικές που ασκήθηκαν. Οι οποιεσδήποτε περαιτέρω δαπάνες ούτε θα σταματήσουν την κρίση, ούτε και θα αποτρέψουν μια νέα.

Σύμφωνα με τον Jeffrey Sachs, Οικονομολόγο και Διευθυντή του Earth Institute του Πανεπιστημίου Columbia, η Σύνοδος του Λονδίνου δεν πρόκειται να βοηθήσει στον τερματισμό της κρίσης, μπορεί όμως να σπρώξει τα πράγματα προς μια πιο ευνοϊκή κατεύθυνση. Το πιο πιθανό είναι να εκδοθούν περισσότερα δάνεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Διεθνή Τράπεζα, να δρομολογηθούν επιπλέον ρυθμίσεις για την αγορά και να δοθεί κάποια οικονομική βοήθεια στα φτωχότερα κράτη. Αυτό που χρειάζεται είναι συντονισμός πολιτικής και όχι εξάσκηση στην συγγραφή δελτίων τύπου και ανακοινώσεων.

Ο Josef Joffe, συντάκτης της εβδομαδιαίας Die Zeit και Senior Fellow του Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών και του Hoover Institution, του Πανεπιστημίου του Stanford, υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ δεν έχασαν την αξιοπιστία τους. Κανένα άλλο κράτος του δυτικού κόσμου δεν έχει δράσει ταχύτερα και πιο αποφασιστικά ενάντι στην κρίση που δημιουργήθηκε μετά την κατάρρευση των Lehman Brothers. Φυσικά και φέρει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης, γι΄αυτό και αποφάσισε να διοχετεύσει 1.1 τρισεκατομύρια δολλάρια στην αγορά με την μορφή δανείων και εγγυήσεων, τα οποία και θα αποτελέσουν τον νέο κινητήρα της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Απαισιόδοξη η πρόβλεψη

Μια μέρα μετά την δήλωση του Gordon Brown περί «νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων», οικονομολόγοι αι ιθύνοντες χάραξης πολιτικής συμφώνησαν ότι ναι μεν τα αποτελέσματα της Συνόδου ήταν χρήσιμα, αλλά δεν μοιράστηκαν το όραμα του Βρετανού Πρωθυπουργού. Μήπως είναι πολύ νωρίς για να βγάζουμε συπεράσματα; Η ετυμηγορία για το αποτέλεσμα της Συνόδου εξαρτάται από την χρονική περίοδο της σύγκρισης, τις προσδοκίες και ίσως στο τι θα συνέβαινε αν δεν συμφωνούσαν οι 20 να συναντηθούν στο Λονδίνο.

Ας δούμε προσεκτικά τους αριθμούς. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει 4.3% μείωση της οικονομικής δραστηριότητας των αναπτυγμένων χωρών για αυτή τη χρονιά και στασιμότητα για το 2010. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί κατά μια ποσοστιαία μονάδα αυτό το χρόνο. Αυτό, λοιπόν, που απαιτείται είναι αύξηση της συνολικής ζήτησης και αλλαγή της διανομής της, από τις χώρες με χρόνια ελλείμματα στις πιο εύρωστες. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα μέτρα τόνωσης της παγκόσμιας οικονομίας θα αυξήσουν το ΑΕΠ κατά μισή ποσοστιαία μονάδα το 2009 και το 2010. Όμως η ζήτηση αυτή θα προέρχεται τόσο από τις εύρωστες όσο και από τις αδύναμες οικονομικά χώρες, κάτι που όχι μόνο δεν αποτελεί λύση για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας ανισοσκέλειας, αλλά υποβοηθά την παρατεταμένη της παραμονή.

Από ότι φάνηκε δεν υπήρχε συμφωνία για τις αιτίες της κρίσης ή για τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισής της. ΗΠΑ και Βρετανία συμφώνησαν ότι οι ανισορροπίες του οικονομικού τομέα δεν προέκυψαν λόγω απορρύθμισης του συστήματος, αλλά οφείλονται στην πλεονάζουσα προσφορά χωρών, όπως της Κίνας, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας.Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel είχε δηλώσει στους Financial Times ότι: «Η γερμανική οικονομία βασίζεται στις εξαγωγές και αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει σε δύο χρόνια. Δεν είναι καν κάτι που θέλουμε να αλλάξουμε». Σε ελεύθερη μετάφραση, η Μέρκελ προέτρεψε τον κόσμο να βρει τρόπο να απορροφήσει το πλεόνασμα που παρουσιάζει η Γερμανία. Τι γίνεται όμως με τις υπόλοιπες χώρες, οι οποίες επίσης παρουσιάζουν πλεονάζουσα προσφορά; Ο ιδιωτικός τους τομέας θα μεταβληθεί ελάχιστα, κάτι που θα οδηγήσει σε αποταμιευτικό (εσωτερικό) πλεόνασμα. Όμως, καθώς θα μειώνονται τα εξωτερικά πλεονάσματα, θα αυξάνεται το δημοσιονομικό έλλειμμα, κυρίως εξαιτίας των αυτόματων επιπτώσεων της οικονομικής ύφεσης. Συνεπώς, η παγκόσμια δημοσιονομική κατάσταση θα επιδεινωθεί, καθώς οι χώρες που παρουσιάζουν ελλειμματικό ισοζύγιο θα μειώνουν δραματικά τις δαπάνες τους.

Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στο εξής: δεν προτάθηκε καμία λύση για την αντιμετώπιση της δομικής ανισοσκέλειας του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Η παγκόσμια οικονομία δεν μπορεί να ισορροπήσει αν η μόνη πρόταση που πρόκειται να υλοποιηθεί είναι η αύξηση δαπανών από μια πολύ μικρή μερίδα κρατών. Η λύση βρίσκεται μάλλον στην αναδόμηση των πολιτικών που ασκούνται από τις χώρες που παρουσιάζουν πλεόνασμα, αλλά και στην αναδιάρθρωση του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Προς το παρόν όμως, η G20 ασχολείται με την βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση της κρίσης...