“Politics is a strong and slow boring of hard boards”

…Τάδε έφη Max Weber. Απόψε είχα την ευκαιρία, αλλά και την εξαιρετική τύχη, να παρακολουθήσω την ομιλία του Sir Michael Llewellyn-Smith, γνωστού ιστορικού, διπλωμάτη, πρώην Πρέσβη της Αγγλίας στην Ελλάδα, συγγραφέα και φιλέλληνα. Το κεντρικό θέμα της ομιλίας του ήταν «Η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας σε περίοδο κρίσης» και η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής». Άκρως ενδιαφέρον και επίκαιρο το θέμα, το αμφιθέατρο κατάμεστο, αλλά με πολλές απουσίες πολιτικών προσώπων, που σίγουρα κάτι θα είχαν να μάθουν...

Τι πρέπει λοιπόν να διαθέτει ένας πολιτικός; Εξυπνάδα, γνώση, ηθική, πρακτικότητα, προσωπικότητα, να είναι επικοινωνιακός, αποτελεσματικός, να διαθέτει street smarts, να ξέρει να επιλέγει τους κατάλληλους συνεργάτες, να είναι αποστασιοποιημένος, να έχει ισχυρή θέληση, πυγμή, διορατικότητα, όραμα, καλή φυσική κατάσταση, να μπορεί να ηγηθεί, να διαχειριστεί κρίσεις, να έχει τύχη, καλό timing και charisma. Αυτήν την τελευταία λέξη αρνούμαι να την μεταφράσω, γιατί αν και ελληνικής προέλευσης, στην Αγγλική σημαίνει κάτι αδιόρατα διαφορετικό. Ακούγοντας τον Llewellyn-Smith και ταυτόχρονα διαβάζοντας την παρουσίαση που είχε ετοιμάσει, προσπαθούσα να σκεφτώ πόσοι από τους πολιτικούς, που έχουν περάσει από αυτή τη δύσμοιρη χώρα, διέθεταν έστω και τα μισά από τα άνωθι χαρακτηριστικά; Μεταξάς; Βενιζέλος; Τρικούπης; Σημίτης; Καραμανλής; Παπανδρέου;… Ο καθένας τους σίγουρα μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Τα έργα τους αμφιλεγόμενα όμως, από πολλούς.

Η Ελλάδα βρίσκεται σίγουρα σε μια πολύ δύσκολη θέση. Φοβούμαι, δε, ότι δεν έχουμε δει τα χειρότερα ακόμα. Τα ταμία είναι άδεια, σκάνδαλα ξεφυτρώνουν από παντού, εξωφρενική ακρίβεια, η ανεργία δεν έχει δει τα χειρότερα ποσοστά της ακόμα, οι απολύσεις θερίζουν, η αγορά έχει παραλύσει, ο τουρισμός γνωρίζει πτώση. Δεν είμαι σίγουρη ότι η οικονομική βοήθεια από το ΔΝΤ σε δολοφονικό συνδυασμό με το περίφημο μνημόνιο θα δώσει ώθηση στη χώρα, σε κανένα απολύτως επίπεδο. Ήδη κάποιες από τις αλλαγές στο ασφαλιστικό και το συνταξιοδοτικό κρίθηκαν αντισυνταγματικές από την Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ο κόσμος είναι στους δρόμους. Το ΦΠΑ από αύριο θα σκαρφαλώσει στα 23%. Βόμβα μπήκε τις προάλλες στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (ήταν πολύ ειρωνικό αυτό) με νεκρό τον Υπασπιστή του Υπουργού, ο οποίος βρισκόταν σε διπλανό γραφείο. Το ΠΑΜΕ κλείνει λιμάνια, δρόμους και οσονούπω αεροδρόμια, σιδηροδρομικούς σταθμούς και ελικοδρόμια. Συμβασιούχοι έκαναν σήμερα κατάληψη στο ραδιομέγαρο της ΕΡΤ, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να πίνουν καφέ στην πλατεία της Αγίας Παρασκευής. Μια χαρά…

Η κυβέρνηση όμως τι ακριβώς κάνει; Παλεύει. Αλλά είναι αρκετό αυτό; Ο Παπανδρέου είναι ένας γλυκός, ευγενής, μορφωμένος άνθρωπος, αλλά δεν έχει στόφα ηγέτη. Δεν είναι ο παππούς του και σίγουρα δεν είναι ο πατέρας του. Ο εκμαυλισμός της χώρας από τον τελευταίο ήταν αδιαμφισβήτητος. Όσο όμως αδιαμφισβήτητη ήταν και η ηγετική του προσωπικότητα. Λαοπλάνος, επικοινωνιακός, γοητευτικός, έξυπνος, ραδιούργος, με θέληση, στόχο και όραμα. Όλα αυτά όμως μέσα από ένα πρίσμα, όχι απλά αμφιβόλου, αλλά διαστρεβλωμένης ηθικής.

Ο Σημίτης τεχνοκράτης, μόνιμα στις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες, είχε να επιδείξει ένα αρκετά σημαντικό έργο, κυρίως στον τομέα υποδομής, και υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αλλά τι να το κάνεις; Οι μίζες ήταν στην καθημερινή ατζέντα της τότε κυβέρνησης και φυσικά δε ξεχνάμε τη φούσκα του Χρηματιστηρίου. Τότε που προέτρεπαν τον κόσμο να επενδύσει το υστέρημά του, για να βγάλει εύκολα χρήμα, και εντέλει χάθηκαν περιουσίες και καταστράφηκαν νοικοκυριά.

Ο Κώστας Καραμανλής, εξοργιστικά απών. Ήταν και παρέμεινε. Τα σκάνδαλα που ξέσπασαν επί της εποχής του, εν αγνοία του ή μη –υποστηρίζω το δεύτερο-, αποδεικνύουν περίτρανα την παντελή και πασιφανή υποκρισία ενός κόμματος που διεμήνυε εκείνο το περίφημο «σεμνά και ταπεινά». Και η μίζα σύννεφο. Και το κράτος βάδιζε στην καταστροφή. Παντελής έλλειψη ηθικής, οράματος, πυγμής, εξυπνάδας και αποτελεσματικής ηγεσίας. Ό,τι φάμε και ό,τι πιούμε, δηλαδή. Ένα εντέλει χαρακτηριστικό που συνοδεύει διαχρονικά το ποιον του Έλληνα.

«All political lives end in failure, because that’s the nature of politics and human affairs», είπε ο John Enoch Powell, Βρετανός πολιτικός, γλωσσολόγος, συγγραφέας, ακαδημαϊκός, στρατιώτης και ποιητής. Πόσο αληθινή είναι αυτή η ρήση! Από όποιο πρίσμα και αν την σκεφτείς, αναλύσεις και κατανοήσεις είναι πέρα για πέρα αληθής. Ποιος πολιτικός δεν κατηγορήθηκε; Ποιος πολιτικός δεν έκανε λανθασμένες κινήσεις; Ποιος πολιτικός δεν δείλιασε έστω και μια φορά όταν προέκυψε κάτι δύσκολο; Ποιος πολιτικός μπορούμε να πούμε με πλήρη επίγνωση ότι διαθέτει προσωπικότητα αμέμπτου ηθικής; Ποια ανθρώπινη σχέση δεν έχει εκφυλιστεί με τον χρόνο; Ποια ανθρώπινη σχέση δεν έχει περάσει από στενωπούς ηθικής αμφιβολίας, υπαρξιακών αναζητήσεων, τριγμών εμπιστοσύνης και συνειδήσεως; Η ιστορία είναι ο μόνος μάρτυρας των παραπάνω και αν την αναλογιστούμε, θα συνειδητοποιήσουμε και θα κατανοήσουμε βαθιά την αλήθεια των λεχθέντων του Powell.

Ποια λοιπόν είναι η λύση ή έστω μέρος της λύσης του δύσκολου και πολύ-τετμημένου πάζλ της σημερινής δυσμενούς κατάστασης; Σύμφωνα με τον Llewellyn-Smith η λύση είναι η συνεργασία. Όχι με την έννοια της κυβέρνησης συνασπισμού. Αν και, όπως τόνισε, η κυβέρνηση συνασπισμού που υφίσταται αυτή τη στιγμή στην Αγγλία είναι αρκούντως επιτυχημένη. Συνεργασία με την έννοια της συμμετοχής ανθρώπων εκτός του πολιτικού χώρου. Ανθρώπων που έχουν επιχειρηματικό βλέμμα, εμπειρία στη διοίκηση, οικονομικές γνώσεις και που έχουν επιδείξει σημαντικό έργο στην και για την Ελλάδα. Και δεν είναι λίγοι αυτοί. Δεν έχει απολύτως καμία σημασία να ονομάσουμε μερικούς από αυτούς, γιατί είναι γνωστοί. Η Ελλάδα διαθέτει πολλούς επιτυχημένους επιχειρηματίες, που προσωπικά πιστεύω ότι θα μπορούσαν να συνεισφέρουν πολλά από την εμπειρία και τις γνώσεις τους. Τις γνώσεις τους από την «πιάτσα». Λαϊκίστικη έκφραση, αλλά τόσο απελπιστικά κατάλληλη γι’ αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα τώρα. Ανθρώπους με πείρα, που να μπορούν να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις, που έχουν ρισκάρει οι ίδιοι τις δικές τους περιουσίες για να χτίσουν κάτι, που έχουν αποδεδειγμένα δημιουργήσει, που διαθέτουν όραμα και έχουν ξεχωρίσει για την εξυπνάδα και την εφευρετικότητά τους. Σε πολλούς τομείς, στην Ελλάδα, αλλά και το εξωτερικό.

Σίγουρα δεν είναι καινοτόμος η ιδέα και η πρόταση του Llewellyn-Smith. Έχει ακουστεί πολλάκις και εδώ. Το ερώτημα είναι ένα. Θα ήμασταν ποτέ σε θέση να σχεδιάσουμε και να πραγματοποιήσουμε κάτι τέτοιο; Αυτό θα αποτελούσε πραγματική καινοτομία, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Μια προοδευτική κυβέρνηση του μέλλοντος με συμμετοχή επιτυχημένων επιχειρηματιών σε νευραλγικά πόστα. Στα Υπουργεία Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Ναυτιλίας, Πολιτισμού, Οικονομικών, Εργασίας. Με δυνατότητα διοίκησης και λήψης αποφάσεων.

Από την άλλη, κάτι τέτοιο θα κρινόταν ίσως αντισυνταγματικό. Ποιος θα επιλέξει αυτούς τους επιχειρηματίες; Ποια θα είναι τα κριτήρια επιλογής; Ο λαός πως θα δεχθεί να τον κυβερνήσουν άνθρωποι, τους οποίους δεν έχει ψηφίσει; Κάτι τέτοιο δε θα ήταν αντιδημοκρατικό; Ανάμεσα σε ποιους θα γίνει η επιλογή; Γιατί πολλοί γνωστοί επιχειρηματίες έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν τους ενδιαφέρει η πολιτική, φαντάζομαι με την έννοια του «βγάζω λόγο, αναζητώ ψηφοφόρους, μπαίνω σε ψηφοδέλτιο και υπόκειμαι στην λαϊκή επιλογή».

Η Ελλάδα όμως πρέπει να αναζητήσει «εντός και επί τα αυτά» τις λύσεις για τα προβλήματα που η ίδια δημιούργησε. Κανένα ΔΝΤ και καμία Ε.Ε δε θα δώσουν ποτέ τις λύσεις που δύνανται να προσαρμοστούν στα ιδιαίτερα δεδομένα αυτής της χώρας. Κανένα εξωγενές θεσμικό όργανο ή οργανισμός δεν είναι εις θέση να γνωρίζει τι είναι καλύτερο για την Ελλάδα, καλύτερα από τους ίδιους τους ανθρώπους που ζουν εδώ. Θα μπορούσαμε άραγε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, να ξεπεράσουμε τις προσδοκίες και να κλείσουμε το μάτι σε εκείνους που περιμένουν με χαρά την αποτυχία μας;

Ένα μάθημα από το Ολοκαύτωμα

Από τον Πρόεδρο της Πολωνίας Aleksander Kwasniewski

Σε ένα άρθρο της από 18 Ιουνίου 2010 του Kofi Annan αναφέρεται ότι το μάθημα που έχουμε πάρει από το Ολοκαύτωμα πρέπει να επικεντρώνεται περισσότερο στην αποφυγή των εθνικών συγκρούσεων και των γενοκτονιών.

Πριν αναρωτηθούμε για την αξία του Ολοκαυτώματος, θα πρέπει να δούμε πρώτα τους στόχους της ενδελεχούς μελέτης που πρέπει να πραγματοποιηθεί. Δηλαδή, τι ακριβώς προσπαθούμε να διδάξουμε μέσα από το Ολοκαύτωμα. Είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε πως η μελέτη θα επιφέρει μείωση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ρατσισμού και θα ενισχύσει τη δημοκρατία και την ανοχή? Αν συνδυάσουμε τα γεγονότα εκείνα με άλλα παρόμοια, θα ενθαρρύνουμε άραγε μια πιο ανθρώπινη συμπεριφορά?

Η γνώση και η μέχρι τώρα εμπειρία αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν short cuts σε αυτή τη διαδρομή. Ένα ταξίδι στο Auschwitz δε θα μετατρέψει ξαφνικά τους επισκέπτες σε ανθρωπιστές και μιας ώρας διάλεξη για το Ολοκαύτωμα σίγουρα δε θα αποτρέψει ένα μελλοντικό συμβάν, όπως αυτό της Rwanda ή του Darfur.

Μερικές από τις ιδέες του Kofi Annan, όπως και άλλες επιφανών προσωπικοτήτων, συζητήθηκαν σε πρόσφατο συνέδριο για το Ολοκαύτωμα. Εκατοντάδες εκπαιδευτικοί και πολιτικοί από όλο τον κόσμο συναντήθηκαν στο Yad Vashem στην Ιερουσαλήμ, σε μια προσπάθεια να διερευνήσουν τις προκλήσεις και να απαντήσουν σε ερωτήματα.

Οι νεότερες γενιές βλέπουν το Ολοκαύτωμα με μερική αδιαφορία. Εκείνοι που γεννήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, βλέπουν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως κάτι άσχετο με την καθημερινή τους ζωή. Είναι σημαντικό λοιπόν να επιδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο τα διάφορα ιστορικά γεγονότα αποτελούν μοναδικές ευκαιρίες για να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο σήμερα.

Μια επιφανειακή μελέτη του Ολοκαυτώματος προφανώς δεν θα έχει και ισχυρό αντίκτυπο, καθώς δεν θα υπερπηδήσει τις δυνάμεις του ρατσισμού και δεν θα επιλύσει βαθιά ριζωμένα κοινωνικά προβλήματα. Αντιθέτως, η αποτελεσματική μελέτη του θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ανθρώπινη ιστορία, εντός του πλαισίου των γεγονότων που έλαβαν χώρα, εμπνέοντας έτσι την καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών διαδικασιών που μπορεί να οδηγήσουν σε μια γενοκτονία.

Το Ολοκαύτωμα ήταν μια ακραία περίπτωση γενοκτονίας. Δολοφονική ιδεολογία, τεχνολογικά και γραφειοκρατικά μέσα, απονομιμοποίηση, ανθρώπινη κατηγοριοποίηση και μαζικές δολοφονίες.

Στην Πολωνία, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, το Ολοκαύτωμα είναι και πρέπει να είναι μέρος του σχολικού προγράμματος, καθώς ως γεγονός βρίσκεται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ιστορίας του 20ου αιώνα. Ουσιαστικά θα μπορούσε να είναι και η αφετηρία, από την οποία οι Ευρωπαίοι θα μπορούν να αναλύσουν τις παγκόσμιες αξίες που επέτρεψαν σε αυτό το καταστροφικό γεγονός να λάβει χώρα και μέσω της οποίας μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα ξανασυμβεί ποτέ.

Παρότι το Ολοκαύτωμα ήταν μοναδικό και επικεντρώθηκε στους Εβραίους, η φύση του έχει παγκόσμια σημασία και επειδή ακριβώς έλαβε χώρα στην καρδιά της Ευρώπης, τράνταξε τα θεμέλια της κοινής μας ύπαρξης. Παραδόξως όμως, η μελέτη του θα μας δώσει τα εργαλεία για την αναδόμηση των θεμελίων αυτών.

Ο Annan μας προτρέπει να ξανασκεφτούμε την παραδοσιακή μελέτη του Ολοκαυτώματος και πραγματικά οι ειδήμονες του Yad Vashem και άλλων ιδρυμάτων διερευνούν διαρκώς νέα μονοπάτια σκέψης και ανάλυσης, με στόχο τη δημιουργία ενός μακροπρόθεσμου εκπαιδευτικού προγράμματος με ευρύ πρίσμα και προσπαθώντας να καλλιεργήσουν τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική ανοχή και την ικανότητα να διαμορφώσουμε ένα πιο φωτεινό μέλλον.

Δημοσίευση στην ιστοσελίδα www.philosophica.gr/critica και στην έντυπη έκδοση που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Εκκρεμές τον Μάρτιο 2010

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ

Simon Critchley: Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων. Αθήνα: Πατάκης 2009, 520 σ., 22€.

Ανοίγοντας το Βιβλίο των Νεκρών Φιλοσόφων, περίμενα ότι το περιεχόμενό του θα συμβάδιζε με τον –φαινομενικά μόνο- μακάβριο τίτλο που φέρει. Αντ’ αυτού διαπίστωσα ότι το βιβλίο είναι ουσιαστικά αφιερωμένο στη ζωή και τη στάση που ιδανικά πρέπει να τηρείται απέναντι στο αναπόφευκτο. Ένα γοητευτικό ανθολόγιο, όπως το ονομάζει ο ίδιος ο συγγραφέας, που αφηγείται συνοπτικά τη ζωή, τις πεποιθήσεις και τον τρόπο θανάτου 190 γνωστών, αλλά και κάποιων λιγότερο γνωστών, φιλοσόφων –αντρών και γυναικών.

Το βιβλίο είναι άριστα δομημένο, περιλαμβάνοντας εισαγωγή με τρία κεφάλαια και κατόπιν σκιαγραφώντας χρονολογικά τον βίο επιφανών φιλοσόφων από την Ελλάδα, την Άπω Ανατολή, τη Γερμανία, τα χριστιανικά χρόνια, τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση, τον 20ό αιώνα, αλλά και εκπροσώπων των γνωστότερων σχολών σκέψης (ορθολογιστών, εμπειριστών, υλιστών, σεντιμενταλιστών κ.ά.). Τέλος, το βιβλίο διαθέτει εξαιρετική πολυσέλιδη βιβλιογραφία.

Κάποιες από τις αφηγήσεις είναι μικρές, ενώ άλλες πιο εκτενείς, εκεί που ο συγγραφέας κρίνει ότι υπάρχει υλικό προς ανάλυση. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς, αλλά και να συγκρίνει τον βίο, τις σκέψεις και τη δράση των περίπλοκων αυτών προσωπικοτήτων, που έζησαν σε διαφορετικούς τόπους και σε διαφορετικές εποχές. Οι Έλληνες, εξαιρετικά εκκεντρικοί, πρωτοποριακοί, εφευρετικοί, άμεσοι, οξυδερκείς, φιλάρεσκοι, οι Ασιάτες μειλίχιοι, απόμακροι, σε μόνιμη κατάσταση «ζεν», οι Ευρωπαίοι σκληροί, λιγότερο ευέλικτοι, με περισσότερες εμμονές. Ο καθένας με τις δικές του απόψεις, τις δικές του φοβίες και τη δική του θέση απέναντι στο θάνατο. Κατά τον Κρίτσλεϋ, που βαδίζει πάνω στο αξίωμα του Κικέρωνα ότι «το να φιλοσοφείς σημαίνει να μαθαίνεις πώς να πεθαίνεις», υποστηρίζει ότι από τον τρόπο με τον οποίο πεθαίνει κανείς, μπορούμε να καταλάβουμε τις ατραπούς των σκέψεών του, αλλά και τον τρόπο ζωής του. Ο Διογένης αυτοκτόνησε κρατώντας την ανάσα του, ο Βολταίρος που αποποιούνταν την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, ζήτησε να πεθάνει ως Καθολικός, ο Ηράκλειτος πέθανε από ασφυξία, καλυμμένος από κοπριά αγελάδων, ο Εμπεδοκλής όρμησε στον κρατήρα της Αίτνας, ο Πλάτων –κατά μια εκδοχή- πέθανε μαστιζόμενος από ψείρες, ο Κομφούκιος είδε το τέλος του στον ύπνο του, ο Χάιντεγκερ πέθανε στον ύπνο του, ο Λα Μετρί δηλητηριάστηκε από πατέ τρούφας, ο Νίτσε από σύφιλη, ο Φουκό από AIDS κ.λπ.

Φαίνεται ότι οι άνθρωποι είμαστε προγραμματισμένοι να φοβόμαστε τον θάνατο και σύμφωνα με τον Κρίτσλεϋ οι αρχαίοι προσέφεραν έναν τρόπο διαφυγής από αυτό το κλισέ. Θεωρώ πως το βιβλίο του εμπίπτει μάλλον στην κατηγορία του δημοφιλούς φιλολογικού είδους Ars Moriendi, που πρωτοεμφανίστηκε το 1415 με το Tractatus Artis Bene Moriendi (Η τέχνη του να πεθαίνεις καλά) ενός ανώνυμου Δομηνικανού μοναχού, το οποίο δεν ήταν αμιγώς φιλοσοφικό, αλλά περισσότερο διδακτικό, προετοιμάζοντας τον αναγνώστη-πιστό για έναν χριστιανικό θάνατο. Ο Κρίτσλεϋ ενδεχομένως είναι περισσότερο προκλητικός παρά διδακτικός, αλλά πάντα με στόχο και πυξίδα την αυτο-πραγμάτωση, χρησιμοποιώντας τη ρήση του Μονταίν «Εκείνος που έχει μάθει πώς να πεθαίνει, έχει ξεμάθει (sic) πώς να είναι σκλάβος». Σκλάβος ποιού όμως; Του Μοιραίου; Του Θανάτου; Του Αναπόφευκτου; Των Ανθρώπινων Φόβων; Των Ανθρώπινων Ορίων; Η αλήθεια είναι ότι δεν γίνεται πλήρως αντιληπτό το πώς μπορούμε –ως κοινοί θνητοί- να βρούμε τη σοφία και τη σύνεση –αλλά και να την εφαρμόσουμε- μέσα από τον θάνατο των φιλοσόφων. Ο ίδιος ο Κρίτσλεϋ δηλώνει ότι υπάρχουν φιλόσοφοι των οποίων ο θάνατος δεν περιγράφεται καν μέσα στο βιβλίο, ενώ λείπουν οι τελευταίες ρήσεις πολλών από αυτούς. Επίσης, υπάρχουν περιγραφές που δε συνδέουν εννοιολογικά τη ζωή ή τις απόψεις ενός φιλοσόφου με τον τρόπο με τον οποίο πέθανε. Ούτε μας δίνεται να καταλαβαίνουμε πως το ένα μπορεί να εξηγεί το άλλο. Όμως, παρέχει αδιαμφισβήτητα τροφή για τη σκέψη.

Ο γλαφυρός και χιουμοριστικός τρόπος γραφής βοηθά τον αναγνώστη να απολαύσει αυτό το αφηγηματικό δοκίμιο, το οποίο κατά τα άλλα, δεν προσφέρει κάποια περαιτέρω αποκρυπτογράφηση εννοιών και κανόνων. Όπως λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας, ο αναγνώστης δεν πρόκειται να χαθεί, ούτε να χάσει συνέχειες. Μπορεί να προσπεράσει σελίδες και να τις επισκεφτεί αργότερα, κατά το δοκούν. Πρόκειται για ένα βιβλίο, βατό για τον κοινό αναγνώστη, που δεν έχει εμβαθύνει στο γνωστικό πεδίο της φιλοσοφίας, αλλά που προδίδει την ενδελεχή έρευνα και τη μελέτη του συγγραφέα, αφού παρέχει μεγάλο όγκο πληροφοριών για τη ζωή και τα πιστεύω αυτών των σπουδαίων ανθρώπων, των οποίων οι φιλοσοφίες για τη ζωή, τον θάνατο, τον έρωτα και την εν γένει ανθρώπινη στάση και συμπεριφορά, αποτελούν πλοηγό και αρωγό της σκέψης των κοινών θνητών εδώ και αιώνες.

Διάβασα το βιβλίο στα ελληνικά, έχοντας όμως πλάι μου και την αγγλική κόπια (που είναι και πολύ καλύτερη σαν έκδοση). Η μετάφραση του Γιάννη Ανδρέου είναι πολύ καλή, με ελάχιστα μελανά σημεία. Ο συγγραφέας στην προσπάθειά του να γίνει κατανοητός στο πλατύ κοινό –στο οποίο άλλωστε και απευθύνεται-, χρησιμοποιεί συχνά εκλαϊκευμένες εκφράσεις, που για μένα προσωπικά δεν συνάδουν με το αντικείμενο και τον στόχο του βιβλίου. Το ίδιο ακριβώς κάνει και ο μεταφραστής. Μερικές φορές το κείμενο γινόταν περισσότερο λαϊκό γλωσσικά, κάτι που προσωπικά με ενόχλησε. Ελάχιστες φορές όμως ένιωσα το αγγλικό κείμενο πίσω από το ελληνικό. Καθίσταται ξεκάθαρο ότι έχει γίνει πολύ καλή έρευνα, ενώ θεωρώ και ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι ο μεταφραστής βρισκόταν σε επικοινωνία με τον συγγραφέα, με σκοπό την όσο το δυνατόν καλύτερη απόδοση των εννοιών, του ύφους και του ήθους του βιβλίου. Τέλος, βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρον το σημείωμα του μεταφραστή στην αρχή του βιβλίου, μέσα στο οποίο εκφράζονται προβληματισμοί και ευνόητες ερωτήσεις, που έχουν βασανίσει τους εκπροσώπους τους επαγγέλματος.

Εν κατακλείδι, θεωρώ πως το βιβλίο είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον και πρωτότυπο, αν και η θεματική του Θανάτου ήταν –από την εποχή του Μεσαίωνα- και εξακολουθεί να είναι αρκετά δημοφιλής˙ όχι όμως από την οπτική βάσει της οποίας κινείται ο Κρίτσλεϋ. Η αποδοχή του πεπερασμένου της ύπαρξης είναι ίσως το δυσκολότερο πράγμα που πρέπει να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος. Όμως «η αποδοχή της θνητότητας ισοδυναμεί με την αποδοχή των ορίων μας… Αν κατορθώσουμε να αποδεχτούμε τους περιορισμούς μας, τότε ενδεχομένως θα κατορθώσουμε να αποβάλουμε μερικές από τις φαντασιώσεις μας για παιδιάστικη παντοδυναμία, για εγκόσμια πλούτη και για κίβδηλη εξουσία…». Δύσκολο το έργο αυτό, αλλά κατά τον συγγραφέα εφικτό. Υπάρχει βέβαια ουσιαστική διαφορά μεταξύ εφικτέου και εφικτού. Το βιβλίο αυτό όμως μας δίνει ένα υποτυπώδες κίνητρο.

Κόκκινο Πανί (Δημοσίευση στην Εφημερίδα Greek News 28.06.2010)

http://www.e-typos.com/comment.aspx?comid=876

Η νέα, φετινή ειδεχθής μόδα είναι ο αποκλεισμός των κρουαζιερόπλοιων, αλλά και των ελληνικών πλοίων της γραμμής, από ομαδούλες του ΠΑΜΕ, δηλαδή του συνδικαλιστικού μετώπου του ΚΚΕ. Παντελής έλλειψη επίγνωσης πραχθέντων, παντελής έλλειψη συνείδησης, αλλά και νοημοσύνης. Με επιχείρημα την άρση του καμποτάζ και κατόπιν το ασφαλιστικό, το ΠΑΜΕ δεν επέτρεπε σε διεθνή κρουαζιερόπλοια να αποβιβάσουν χιλιάδες τουρίστες από όλο τον κόσμο στο λιμάνι του Πειραιά και μάλιστα σε αυτή την πάρα πολύ δύσκολη οικονομική φάση, την οποία διανύουμε. Χθες (23 Ιουνίου 2010), το ΠΑΜΕ έκλεισε το λιμάνι για 24 ώρες. Αυτή τη φορά όμως πήγαμε ένα βήμα παραπέρα. Κανένα πλοίο της γραμμής –ούτε ελληνικό- δε σαλπάρισε για κανέναν προορισμό. Αλλά φυσικά λόγω της έλλειψης νοημοσύνης, που λέγαμε πιο πάνω, δεν υπολογίστηκε η ταλαιπωρία 200.000 Ελλήνων και ξένων που είχαν προγραμματίσει τη μεταφορά τους για τη συγκεκριμένη μέρα, ούτε η ανάγκη των νησιών για τρόφιμα, διάφορα αγαθά, αλλά και τον ημερήσιο Τύπο, που όπως ξέρουμε μεταφέρονται με τα καράβια καθημερινά. Σήμερα –κατόπιν εορτής δηλαδή-, η Κυβέρνηση έψαχνε για ενόχους και διεμήνυε ότι δεν θα ξαναεπιτρέψει στους συνδικαλιστές να προβούν σε τέτοιου είδους ενέργειες, ενώ αναζητούνται ευθύνες στον Αρχηγό του Λιμενικού. Και φυσικά όλα αυτά μεσούντος του καλοκαιριού. Είναι σίγουρα πολύ «όμορφη» αυτή η εικόνα που δείχνουμε για τη χώρα μας. Γι’ αυτό και το ΠΑΜΕ αξίζει ένα πολύ μεγάλο μπράβο. Σα δεν ντρεπόμαστε λίγο...

Και όλα αυτά με έκαναν να σκεφτώ λίγο παραπέρα. Για το κομμουνιστικό καθεστώς, που ενώ μεριμνά θεωρητικά για το λαό και αγωνίζεται για τη δικαιοσύνη και την ισότητα και την πάταξη του καπιταλισμού και της πλουτοκρατίας, υπήρξε όσο αυταρχικό, απολυταρχικό και απάνθρωπο, όσο και ο ναζισμός. Μόνο με μια επιπρόσθετη νότα. Αυτή της υποκρισίας.

Αν ο Jose Saramago, ο Πορτογάλος συγγραφέας, που πέθανε πρόσφατα, ήταν ένας αμετανόητος Ναζί, κατά τις τελευταίες 4 δεκαετίες, δεν θα αναγνωριζόταν ποτέ διεθνώς και ίσως να μην ελάμβανε ποτέ το Nobel Λογοτεχνίας το 1998. Διάσημοι εκδοτικοί οίκοι δεν θα εξέδιδαν ποτέ τα βιβλία του, τα έργα του δε θα μεταφράζονταν ποτέ σε περισσότερες από 20 γλώσσες και ο ηγέτης της Πορτογαλίας δεν θα έλεγε ποτέ ότι «ήταν μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του πολιτισμού μας και ότι είμαστε φτωχότεροι πνευματικά».

Όμως ο Saramago δεν ήταν ένας διαβόητος Ναζιστής, αλλά ένας Κομμουνιστής. Και μάλιστα όχι μόνο κατ’ όνομα. Ο Saramago, κατά τις μεγαλύτερες αμερικανικές εφημερίδες, όπως η Washington Post, η New York Times, αλλά και το Associated Press ήταν ένας απροκάλυπτος, απόλυτος και αμετακίνητος, πραγματικός Αριστερός. Μέλος του σκληροπυρηνικού κομμουνιστικού κόμματος της Πορτογαλικής Βουλής από το 1969, ο Saramago ήταν ένας παθολογικά πεπεισμένος Κομμουνιστής, που έλεγε πάντα ότι «δεν βρήκε ποτέ απολύτως τίποτα καλύτερο, στο οποίο να μπορούσε να πιστέψει». Παρόλα αυτά, ποτέ κανείς δεν τον μεταχειρίστηκε ή δεν του συμπεριφέρθηκε σαν παρία, αλλά απλά σαν έναν άνθρωπο με ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία. Χωρίς ψήγμα ειρωνείας, στην αναγγελία θανάτου του που εκδόθηκε από το Associated Press, συμπεριλήφθηκε ένα σχόλιο που είχε κάνει ο συγγραφέας-πολιτικός το 1998: «Ο κόσμος συνήθιζε να λέει για μένα ότι είμαι μεν καλός, αλλά είμαι Κομμουνιστής. Τώρα λένε ότι είναι μεν Κομμουνιστής, αλλά είναι καλός.» O tempora o mores!

Κατά κάποιον τρόπο και χωρίς να μου αρέσει να βάζω ετικέτες, η ιδέα που έχω για τους Κομμουνιστές είναι εντελώς αντίθετη. Οι έννοιες του «Κομμουνιστής» και «καλός άνθρωπος» όχι μόνο δεν συμβαδίζουν, αλλά τις θεωρώ και άκρως αντίθετες. Ίσως σε παλαιότερες εποχές, ο Κομμουνισμός να εκλαμβανόταν ως ρομαντική ή ακόμα και ως αφελής ιδεολογία. Αλλά αυτά έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Μετά το Άουσβιτς και το Μπάμπι Γιαρ, φυσικά μόνο ένας διανοητικά καθυστερημένος θα μπορούσε να είναι οπαδός του Ναζισμού. Παρένθεση ~φαίνεται ότι υπάρχουν αρκετοί από δαύτους~. Αλλά από την άλλη πλευρά, δε θα μπορούσα να πω ότι υπάρχουν καλοί και τίμιοι Κομμουνιστές. Όχι μετά τις γενοκτονίες στο Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ, όχι μετά τις δολοφονίες στην Καμπότζη και όχι μετά το διαβόητο «Μεγάλο Βήμα Μπροστά» του Μάο, όταν μετά από τεράστιες κοινωνικές πιέσεις και βία, έχασαν τη ζωή τους περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι από την πείνα που επήλθε των καταστροφικών επιδράσεων της αγροτικής κολεκτιβοποίησης. Ούτε βέβαια μετά τις μαρτυρίες των Σολζενίτσιν, Βαγιαδάρες και Πραν.

Κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν το 1917, ο Κομμουνισμός σφάγιασε και βασάνισε εκατομμύρια ανθρώπους ˙ προκαλώντας περισσότερα θύματα από οποιαδήποτε άλλη αιτία ή καθεστώς. Τα κομμουνιστικά καθεστώτα σε 4 ηπείρους προκάλεσαν τον θάνατο περίπου 100 εκατομμυρίων ανδρών, γυναικών και παιδιών. Το ειρωνικό είναι πως οι ψυχρές αυτές δολοφονίες και σφαγιασμοί δεν έγιναν στο όνομα ενός παράλογου ζήλου για μια πολιτική θεωρία, αλλά στο όνομα ενός ουτοπιστικού φανατισμού και ενός αδηφάγου πάθους για εξουσία.

Οι μαζικές δολοφονίες και ο τρόμος βάδιζαν πάντα χέρι-χέρι με τον Κομμουνισμό, όπως αποδεικνύεται μέσα από αρχεία και μαρτυρίες, σύμφωνα με το «Μαύρο Βιβλίο του Κομμουνισμού», του Stéphane Courtois, του περίφημου Γάλλου ιστορικού και ειδήμονα επί του καθεστώτος. Το βιβλίο αυτό που εκδόθηκε στη Γαλλία το 1997 ήταν μια εντυπωσιακή λίστα των εγκλημάτων του εν λόγω καθεστώτος και αναφέρει επί λέξει «ο τρόμος ήταν πάντα ένα από τα βασικά συστατικά του μοντέρνου Κομμουνισμού». Όπως φαίνεται, τα εγκλήματα του Κομμουνισμού και το Ολοκαύτωμα παρουσιάζουν ουσιαστικές και πραγματικές ομοιότητες, με την εξαίρεση ότι το πρώτο άρχισε πολύ νωρίτερα από το δεύτερο, διήρκησε περισσότερο και προκάλεσε τον θάνατο πολύ περισσότερων ανθρώπων.

Σήμερα, κανονικά θα πρέπει να κοιτάμε τους Κομμουνιστές όπως κοιτάμε τους Νεοναζιστές ή τους οπαδούς της Ανωτερότητας της Αρίας Φυλής. Με την ίδια απέχθεια δηλαδή. Γι’ αυτό και ο κομμουνισμός του Saramago δε θα έπρεπε να εξυμνείται, αλλά να περιφρονείται. Το γεγονός ότι υποστήριζε ένα καθεστώς δολοφονικής καταπίεσης και απανθρωπιάς για 41 συναπτά έτη θα έπρεπε να αποτελεί μια μουντζούρα στην πολιτική του φήμη.

Το αστείο είναι ότι όποιος θεωρεί ότι ο τρόμος του κομμουνιστικού καθεστώτος ανήκει στο παρελθόν, δεν έχει παρά να διαβάσει τις πιο πρόσφατες αναφορές του State Department για το status των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Βόρειο Κορέα. Στις αναφορές αυτές περιγράφονται λεπτομερώς μέθοδοι βασανισμών, ξυλοκοπήματα, ηλεκτροσόκ, δημόσιοι εξευτελισμοί, φυλακισμοί σε μικροσκοπικά κελιά, όπου οι κρατούμενοι δεν χωρούν να ξαπλώσουν, ούτε να σταθούν όρθιοι, και μάνες που αποχωρίζονται τα παιδιά τους. Ο Κομμουνισμός δεν είναι ένα καθαγιασμένο καθεστώς, που μολύνθηκε από τερατώδεις πολιτικές οντότητες. Είναι ένα τερατώδες καθεστώς, που κρύβεται πίσω από μια ελκυστική ρητορική. Τουλάχιστον ο Ναζισμός δεν έκρυβε τέτοια υποκρισία, παρόλο που ήταν εξίσου ειδεχθής και τρισάθλιος. Ο Κομμουνισμός ενσωμάτωσε την έννοια της μαζικής, ζωώδους δολοφονίας στην κυβερνητική πρακτική.

Κλείνοντας τον κύκλο των κόκκινων σκέψεών μου, επιστρέφω στην Ελλάδα. Δε θα ξεχάσω την μαύρη εκείνη Παρασκευή, όταν πέθαναν τα τρία νεαρά παιδιά εντός της Τράπεζας, από τις αναθυμιάσεις των μολότοφ που έπεφταν βροχή μες το κατάστημα. Υπήρχε στόχος. Να χυθεί αίμα. «Να καούν», ακούστηκε. «Να καεί και η Βουλή», ακούστηκε πιο μετά. Και ήταν γνωστοί, οι άγνωστοι κουκουλοφόροι…

Η υφέρπουσα παγκόσμια αναρχία (Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News 21.06.2010)

Είναι αλήθεια ότι παρακολουθώντας κανείς τα νέα από όλο τον κόσμο μπορεί είτε να πάθει κατάθλιψη είτε απλά να συνειδητοποιήσει ότι κανένας νομικός ή πολιτικός θεσμός δε μπορεί πλέον να χαλιναγωγήσει ορισμένα κράτη ανά τον κόσμο, από πράξεις που αποδεικνύουν πασίδηλα πως δεν υπάρχει σεβασμός ούτε στο Διεθνές Δίκαιο, αλλά ούτε και στη λογική.

Η Αμερική είναι μια παγκόσμια υπερδύναμη. Ηγέτης στην ανάπτυξη, την τεχνολογία και την έρευνα. Τεράστια γεωγραφική έκταση, ομογενοποιημένος πληθυσμός, κοινό νόμισμα, κοινή ιστορία και πολιτισμός. Η αλήθεια είναι ότι θέλουμε και χρειαζόμαστε την Αμερική να λειτουργεί ως παγκόσμιος ηγέτης, καθώς η «άλλη» πλευρά ανέδειξε σε μια άλλη εποχή ένα καθεστώς αφενός ουτοπιστικό, αφετέρου καταστροφικό. Παντελής έλλειψη ελευθερίας, πλύση εγκεφάλου, δολοφονίες, επιθετική και κατακτητική επέκταση της ζώνης επιρροής του. Η Ρωσία σήμερα με βήματα προσεχτικά σχεδιασμένα δείχνει ότι είναι επίσης μια υπερδύναμη, αλλά είναι πολύ σύντομο το χρονικό διάστημα εντός του οποίου καλούμεθα να ξεχάσουμε το διαβόητο παρελθόν της.

Παρόλα αυτά η Αμερική έχει δείξει και ένα αυταρχικό και απολυταρχικό πρόσωπο κατά καιρούς και τίποτα δεν προοιωνίζει ότι θα σταματήσει να το δείχνει. Στο όνομα της διαφύλαξης της ειρήνης και της δημοκρατίας ανά τον κόσμο, ανακατεύεται στα εσωτερικά κρατών και συγκρούεται βίαια με τα τοπικά καθεστώτα. Κάποιοι το κατηγορούν σφοδρά. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι πλήρως δικαιολογημένο και μάλιστα το αποζητούν. Μετά το Βιετνάμ πάντως αμφιβάλλω για το αν οι Αμερικανοί συμφωνούν με την αποστολή στρατευμάτων σε χώρες που βρίσκονται χιλιάδες μίλια μακριά και την κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος για «ειρηνικούς και δημοκρατικούς» σκοπούς, ιδιαίτερα τώρα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.

Το Ισραήλ στηριζόμενο στο πανίσχυρο παγκόσμιο λόμπυ του έχει κηρύξει την Λωρίδα της Γάζας σε κατάσταση πολιορκίας, εδώ και χρόνια, αρνούμενο να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως πολιτική οντότητα. Ταυτόχρονα, προβαίνει σε πράξεις που έχουν χαρακτηριστεί ως ειδεχθείς από την πλειοψηφία του κόσμου. Όμως η ισχύς και η επιρροή είναι πολύ μεγάλη για να εκδηλωθεί ή να εφαρμοστεί ανοιχτή κυρωτική πολιτική εναντίον του. Όπως έχουμε πει και σε προηγούμενο άρθρο, η συγκεκριμένη δράση του Ισραήλ –με τους κομάντο να προσγειώνονται στα πλοία με την ανθρωπιστική βοήθεια-, που έκανε τον γύρο του κόσμου, ήταν νομικά καλυμμένη κατά μεγάλο ποσοστό. Ο κόσμος όμως δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτό. Ο κόσμος είδε μια εξαιρετικά επιθετική συμπεριφορά, προς ανθρώπους που μετέφεραν βοήθεια. Παθόντες ομολόγησαν ότι τους πήραν τα ρούχα, τα εφόδια, τους απείλησαν και τους εξευτέλισαν. Και μήπως στο Γκουαντάναμο δεν γίνονται τα ίδια και χειρότερα? Θα μου πείτε εκεί πρόκειται για καταδικασθέντες δολοφόνους και τρομοκράτες… Η ανθρώπινη ζωή είναι μια όμως.

Στην Ευρώπη, και με πρόσφατο παράδειγμα, η Γερμανία ρυθμίζει τα πάντα. Φανερά, επιδεικτικά, αυτοβούλως και υπεροπτικά, θυμίζοντας άλλες εποχές. Ναζιστικές… για να είμαστε ξεκάθαροι. Η κυρία Μέρκελ αποφάσισε ότι για να μη χάσει τις εκλογές στη Ρηνανία έπρεπε να δείξει ένα απόλυτα σκληρό πρόσωπο στην Ελλάδα και να μην συμφωνήσει στην παροχή οικονομικής βοήθειας, για να μην δυσαρεστήσει τους συμπολίτες και εν δυνάμει ψηφοφόρους της. Η κίνηση αυτή βέβαια της ήρθε μπούμερανγκ ˙ σε αυτήν και σε ολόκληρη την Ευρώπη, που τώρα πλέον παραπαίει, λόγω της κατρακύλας του ευρώ. Πιστεύω πραγματικά ότι αν τα πράγματα είχαν αντιμετωπιστεί στην ώρα τους, η Ευρώπη και ορισμένα κράτη-μέλη θα είχαν αποφύγει την παραλίγο οικονομική καταστροφή. Όχι ότι τώρα η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο ή η Αγγλία βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα. Τα ελλείμματα είναι τεράστια. Όπως και στην Αμερική άλλωστε. Οι αριθμοί είναι τόσο μεγάλοι, που τείνουν να γίνονται πλέον δυσανάγνωστοι, προκαλώντας νευρική κρίση στους πολιτικούς που καλούνται να βρουν άμεσες λύσεις.

Η Τουρκία δρα ανεξέλεγκτα, με ύπουλα πολιτικά και διπλωματικά παιχνίδια. Από τη μία παριστάνει τη «φίλη» και από την άλλη διατάσσει τις διαρκείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου και θαλάσσιου χώρου, επιδεικνύοντας παντελή έλλειψη σεβασμού στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας και σε συνθήκες που έχουν επικυρωθεί εδώ και περίπου έναν αιώνα. Εποφθαλμιά την Ανατολική Θράκη και αποβιβάζει μετανάστες στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Συγκρούεται δε ανοιχτά με το Ισραήλ, επιχειρεί να προσεταιριστεί το Ιράν και φυσικά υποκλίνεται μόνιμα στην Αμερική.

Το Ιράν συνεχίζει σχεδόν ανενόχλητο τον σχεδιασμό του μηχανισμού έρευνας, ανάπτυξης και δημιουργίας πυρηνικής ενέργειας και όπλων (φαντάζομαι), καθώς δείχνει ότι το αυτί της δεν ιδρώνει από τις δηλώσεις Ομπάμα. Τα εργοστάσια επεκτείνονται στη μέση της ερήμου, η έρευνα προχωρά εντατικά και σύντομα το Ιράν θα αποτελεί τη νέα παγκόσμια απειλή.

Δεν έχω πραγματικά τη διάθεση να προσβάλω ή ακόμα και να κριτικάρω καμία θρησκεία. Άλλωστε θεωρητικά και τεχνικά επικρατεί και πρέπει να επικρατεί ανεξιθρησκία. Όμως ανθρώπους τόσο τυφλωμένους με μίσος και πλήρη έλλειψη επίγνωσης λεχθέντων και πραχθέντων δε νομίζω ότι συναντά κανείς, παρά μόνο στον μουσουλμανικό κόσμο. Με μία εξαίρεση. Τα Εμιράτα. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι εντέλει εκεί κρύβεται η Νέα Μέση Ανατολή. Εκεί που έγινα μάρτυρας μιας απίστευτα ταχύτατης οικονομικής ανάπτυξης, μοντέλο εργατικότητας, τάξης και σεβασμού προς πάσα κατεύθυνση (τουρίστες, πολιτεία, κίνηση στους δρόμους κ.λπ.). Παρά την αρχικά περίεργη όψη της κελεμπίας και της μπούρκα, βλέπεις μια τέτοια προσπάθεια εκσυγχρονισμού, που δεν μπορεί παρά να σε εντυπωσιάσει. Ακόμη και η πρόσκαιρη οικονομική κρίση αποσιωπήθηκε σχεδόν εν μια νυκτί, καθώς ο Σεΐχης του Άμπου Ντάμπι κάλυψε το χρέος και την άλλη μέρα ήταν business as usual. Αυτό είναι μοντέλο ενότητας και σύμπραξης!

Η Σομαλία –αυτό το κατά τα άλλα θλιβερό κρατίδιο της Αφρικής- έχει προκαλέσει παγκόσμια φοβική κρίση στον Κόλπο του Άντεν. Η πειρατεία αποτελεί πλέον την καθημερινή συνήθεια που απειλεί την παγκόσμια ναυτιλία, το παγκόσμιο εμπόριο και φυσικά θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Το κακό είναι ότι όσο η πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας συνεχίζει να επιδεινώνεται, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να εξαλειφθεί η μάστιγα αυτή.

Τέλος, η τρομοκρατία ξεκινώντας από τις τάξεις της Αλ Κάιντα δρα επίσης ανεξέλεγκτα. Η 11η Σεπτεμβρίου εικάζω πως ήταν η αρχή και ευελπιστώ ότι η Αμερική δε θα πάψει ποτέ να βρίσκεται σε εγρήγορση. Αυτό άλλωστε περιμένουν και εκείνοι. Να περάσει ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι χώρες-στόχοι θα χαλαρώσουν, έτσι ώστε η τρομοκρατική αυτή ομάδα να μπορέσει να ξαναχτυπήσει. Προσπάθειες γίνονται κατά καιρούς. Με το αυτοκίνητο βόμβα στην Times Square και με τον αποτυχημένο βομβιστή στο αεροπλάνο, την περσινή χρονιά, και ίσως με δεκάδες άλλα γεγονότα που έχουν λάβει χώρα, αλλά δεν έχουν εξιχνιαστεί. Η αλήθεια είναι μία όμως. Η Αλ Κάιντα υπάρχει, δρα και θα επιτεθεί εν ευθέτω χρόνο.

Η δυσμενής οικονομική κατάσταση που ταλαιπωρεί την παγκόσμια σφαίρα δεν βοηθά την κατάσταση. Το αντίθετο. Φέρνει απελπισία, απογοήτευση, θυμό και απόγνωση. Και όλα αυτά τα συναισθήματα μεταφράζονται σε οργή. Ο κόσμος ψάχνει να ξεσπάσει. Προσπαθεί να βρει διέξοδο. Και η διέξοδος αυτή τις περισσότερες φορές έχει στόχο τον γείτονα, τον απέναντι, τον ισχυρό. Η Τουρκία βρίσκεται σε απελπιστική πολιτικό-στρατιωτική κρίση. Με τους στρατιωτικούς να σχεδιάζουν την ανοιχτή πλέον άνοδο στην εξουσία. Με ανθρώπους που ζουν στην εξαθλίωση στα βάθη της Ανατολίας. Κι όμως. Έχουν το «κουράγιο» να επιτίθενται, να κάνουν απόλυτες δηλώσεις και να επιδεικνύουν πρόσωπο ηγετικό για την περιοχή. Η Σομαλία είναι ένα εξαθλιωμένο κράτος, χωρίς θεσμούς, χωρίς πολιτικό στάτους, χωρίς ανάπτυξη. Οι άνθρωποι ζουν σε καλύβες, οι εμφύλιοι μαστίζουν ακόμα τη χώρα και οι ισλαμιστές αντάρτες δρουν άνευ ελέγχου. Αυτό τους κίνησε να ξεκινήσουν αυτόν τον ανελέητο πόλεμο στα ανοιχτά της θάλασσάς τους και μέχρι σήμερα να έχουν λάβει πάνω από 160 εκατομμύρια δολάρια ως λύτρα –τον τελευταίο χρόνο. Η Αλ Κάιντα υποκινείται από το θρησκευτικό μίσος, η Γερμανία ονειρεύεται άλλες εποχές –προφανώς- και η Αμερική πασχίζει αφενός να συνέλθει από την οικονομική κρίση και το εξίσου δραματικό δημόσιο έλλειμμα, αλλά και να επιβάλλει την παγκόσμια τάξη.

Στην Ελλάδα, μια μικρογραφία του κόσμου, επικρατεί μια αναρχία τα τελευταία 20 περίπου χρόνια. Πολιτικοί βρώμικοι, κλέφτες και ασύδοτοι κατασπαταλούν το δημόσιο χρήμα, διορίζουν από τα παράθυρα, κυκλοφορούν και ζουν πλουσιοπάροχα και επιδεικτικά με 5 σπίτια και σκάφη ο καθένας. Από την εποχή του ζιβάγκο και δώθε ο καθένας κάνει ό,τι του κατεβαίνει, χωρίς να σκέφτεται απολύτως τίποτα, παρά το εγώ του, το πάρτι του και την καλοπέρασή του. Η κοινωνία έχει διαβρωθεί και η οικονομική κρίση δυσχεραίνει την κατάσταση, ενώ πολύ φοβάμαι ότι δυστυχώς δεν έχουμε δει ακόμα τα χειρότερα. Αυτή τη στιγμή, το μόνο που βλέπω και που ακούω είναι η αγωνία για το πότε θα πάρουμε σύνταξη! Μα αυτά είναι τα όνειρα του Έλληνα? Πότε θα πάρει σύνταξη για να γυρίζει στα καφενεία? Καμία φιλοδοξία πια? Κανένα όνειρο για ανάπτυξη, για δουλειά, για δημιουργία? Πραγματικά δε ξέρω αν υπάρχει άλλο κράτος σε ολόκληρο τον κόσμο –τον οποίο έχω σχεδόν γυρίσει- που να έχει ως μοναδική φιλοδοξία την τεμπελιά και το ραχάτι. Εν κατακλείδι, δηλαδή, το μόνο που έχουμε να κάνουμε, είναι να ελπίζουμε, αλλά και να προσπαθούμε πάντα για το καλύτερο. Όσοι από εμάς νιώθουν ότι μπορούν και ότι επιβάλλεται να προσφέρουν.

Άρωμα Μακεδονίας… (Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News 14.06.2010)

Αεροπορικώς πας γρήγορα, αλλά χάνεις τη μαγεία. Οδηγώντας μετράς πολλά χιλιόμετρα, αλλά αποτυπώνεις εικόνες, αναπνέεις αρώματα, χάνεσαι στα τοπία, αφήνεις το βλέμμα και το μυαλό να περιπλανηθούν στις εναλλαγές της φύσης, των παραδοσιακών οικισμών στα ορεινά και της θάλασσας με τους άπειρους χρωματισμούς του γαλάζιου, του σμαραγδένιου και του μπλε, που ενώνεται μ’ εκείνο του ουρανού. Λένε πως δεν είναι ο προορισμός, αλλά το ταξίδι… Εγώ λέω πως και τα δύο μετράνε…

Πρώτος σταθμός η Αράχωβα. Η μικρή παράκαμψη αξίζει τον κόπο. Το πανέμορφο χωριό ξεπροβάλλει στην κατάφυτη πλαγιά, υπό το αγέρωχο βλέμμα του Παρνασσού. Ο στενός, γραφικός δρόμος ασφυκτιά από καφετέριες, μπαρ, μαγαζιά με αθλητικά είδη και είδη λαϊκής, ντόπιας τέχνης. Κοσμοπολίτικος αέρας σε αρμονικό συνδυασμό με την παράδοση των ορεινών μας χωριών, που σκαρφαλωμένα στα βράχια, κουβαλούν αιώνες τώρα τη δική τους ιστορία, τον δικό τους πολιτισμό, τα δικά τους ήθη και έθιμα.

Εννιά χιλιόμετρα πιο μακριά, οι Δελφοί. Ο ομφαλός της γης. Εκεί που λένε πως μυστηριωδώς σταματούν τα αμάξια στις ανηφοριές. Κρυσταλλία Πηγή, Μαντείο, ανάμεσα στις Φαιδριάδες, το αρχαίο στάδιο, οι ναοί του Απόλλωνα και της Αθηνάς. Βόλτα στον δρόμο που αγναντεύει τους γκρεμούς μέχρι το πλήρως ανακαινισμένο πλέον Μουσείο. Εκεί που ο σπιρτόζικος Ηνίοχος έχει τη δική του αίθουσα, για να απολαμβάνει μόνος του τα χιλιάδες φλας που αστράφτουν κάθε λεπτό από τους μαγεμένους επισκέπτες. Υπέροχα εκθέματα μιας άλλης εποχής. Τότε που ήμασταν στην κορυφή του κόσμου. Ακόμα είμαστε όμως… απλά έχουμε χάσει πίστη.

Επόμενη στάση, έπειτα από αρκετά χιλιόμετρα, κάπου στα Τέμπη. Εκεί που ρίχνει τη σκιά του ο επιβλητικός ορεινός όγκος του Ολύμπου. Εκεί που λατρεύονταν οι Θεοί. Φαράγγια, ποτάμια, χείμαρροι, εκπληκτική χλωρίδα και πανίδα, πηγές, βαραθρώδεις κοιλότητες, κάθετες βραχώδεις κορυφές, χαράδρες, ρεματιές, ανεξερεύνητα σπήλαια, ορθοπλαγιές και ζωνοειδείς πτυχώσεις. Μυστηριώδη τοπία και άγρια φύση, που σίγουρα θυμίζει Ουράνια Κατοικία.

Και κάπως έτσι φτάνουμε Θεσσαλονίκη. Η γοητευτική συμπρωτεύουσα, πάντα όμορφη, πάντα ζωντανή, πάντα γεμάτη. Ιστορία, πολιτισμός και θρησκεία, ένα αμάγαλμα. Ο παραλιακός δρόμος με φόντο τον Λευκό Πύργο, η Πλατεία Αριστοτέλους με τα υπέροχα κτίσματα και το ιστορικό Ολύμπιον, που σφύζει από ζωή στα φεστιβάλ κινηματογράφου, οι πανάκριβες μπουτίκ και οι καλαίσθητες βιτρίνες, οι γκαλερί και τα παλαιοπωλεία με τους ξεχασμένους θησαυρούς, τα Λαδάδικα, με τα μπαράκια, τα ευφάνταστα εστιατόρια με τους καταπληκτικούς μεζέδες, οι έξω καρδιά άνθρωποι, οι πανέμορφες βυζαντινές εκκλησιές, το άγαλμα του Μ. Αλέξανδρου. Μερικές φορές σκέφτομαι πόσο αστείοι είναι οι Σκοπιανοί, με τις δήθεν διεκδικήσεις τους και το δήθεν όνομα. Πόσο απελπισμένος πρέπει να είσαι ώστε να προσπαθείς να κλέψεις κάτι που όχι μόνο δεν ήταν ποτέ δικό σου, αλλά και που ποτέ δε θα μπορούσε να είναι δικό σου και σκέφτομαι το πολυακουσμένο, μα πάντα επίκαιρο: «Όταν σκαρφαλώνατε στα δέντρα, εμείς χτίζαμε την Ακρόπολη…» και όταν εκείνος έφτανε στα πέρατα του κόσμου, εσείς, ως ημιάγριοι, βγάζετε ακόμα άναρθρες κραυγές. Καημένε Γκρουέφσκι. Πόσο θλιβερός είσαι. Πάρτη την ονομασία. Έτσι κι αλλιώς σε όλο τον κόσμο, έτσι αποκαλούν την τρύπα σου, αλλά Μακεδόνας δεν θα γίνεις ποτέ!

Αποφασίζουμε, έτσι για αλλαγή, να αφήσουμε το αμάξι και να πάρουμε το τρένο για Βέροια, πριν κατηφορίσουμε προς Χαλκιδική. Από την επιβίβαση κιόλας στο παμπάλαιο τρένο, νιώθω πως βρίσκομαι στην δεκαετία του 1950, όπως την βλέπω στις ταινίες. Μεταπολεμικές φυσιογνωμίες γνήσια ελληνικές, με χαμόγελο και υπομονή, αφού τα ‘χουν ήδη δει τα χειρότερα, φιλοσοφούν στο δρόμο για Ξεχασμένη, Βέροια, Έδεσσα, Νάουσα…

Ο σιδηροδρομικός σταθμός της Βέροιας μοιάζει εξωπραγματικά παλιομοδίτικος, yet πανέμορφος. Άρωμα μιας άλλης εποχής. Ένα ξεχασμένο σκουριασμένο βαγόνι, ο φύλακας, ένα αφημένο στο χρόνο κτίσμα και μια επιγραφή που πρέπει να ‘ναι εκεί τουλάχιστον 50 χρόνια. Η πόλη γοητευτική, ιστορική, γεμάτη εκκλησιές περασμένων αιώνων –μια μικρή Ιερουσαλήμ- και λίγο άδεια αυτό το καλοκαιρινό απομεσήμερο. Κατευθυνόμαστε στη Μπαρμπούτα, αυτήν την μεγάλης ιστορικής, αρχιτεκτονικής και πολιτισμικής αξίας εβραϊκή γειτονιά, στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης. Υπέροχα σπίτια, κάποια εγκαταλελειμμένα, κάποια αναπαλαιωμένα, πλακόστρωτα, μονοπάτια και η Συναγωγή, στην οποία λέγεται ότι δίδαξε ο Απόστολος Παύλος. Υπό το αυστηρό βλέμμα του Βέρμιου, θαυμάζουμε τις πηγές, τις βρύσες, τα παλιά αρχοντικά, τα καλντερίμια και τα Παλιά Λουτρά… Κρατώ την βαρύτιμη ιστορία της πόλης στην καρδιά και επιστρέφω στη Σαλονίκη, για να κατευθυνθώ…

…προς Χαλκιδική. Μαγευτική η Βόρεια Ελλάδα και η Χαλκιδική ένας μαγικός παράδεισος, με πεύκα να γλύφουν τα σμαραγδένια νερά, με δαντελωτές παραλίες με πάλλευκη άμμο, που ξεπροβάλλουν στον ορίζοντα, προκλητικές, σχεδόν ζητώντας σου να τις εξερευνήσεις. Ψηλά βουνά και απίστευτες τοπογεωγραφικές ομορφιές. Μετά από μια καθόλα ενδιαφέρουσα διαδρομή φτάνουμε στη Σάρτη, ένα σχεδόν ξεχασμένο παραθαλάσσιο θέρετρο, που από ότι φαίνεται είναι πολύ δημοφιλές στους Βαλκάνιους… Ούτε στα όνειρά τους τέτοιος παράδεισος. Η απέραντη παραλία μας θαμπώνει με την αλλαγή χρωμάτων που παρουσιάζει. Από το τυρκουάζ, στο γαλάζιο, στο πράσινο, στο μπλε, στο βαθύ σκούρο ραφ. Χωρίς κύμα, απάνεμη, αλλά με ένα υπέροχο, δροσερό μελτέμι που μας δροσίζει το πρόσωπο. Η σχεδόν παρθένα παραλία είναι γεμάτη κοχύλια, ενώ τα ψάρια ρισκάρουν με τη στεριά, εκεί ακριβώς που σκάει το νερό. Στο ταβερνάκι του κυρ Μιχάλη, που έκανε χρόνια στη Γερμανία, τρώμε μπαρμπούνια και χαζεύουμε την αφοπλιστική θέα της παραλίας από ψηλά. Όπου κι αν γυρίσεις παραδεισένια ομορφιά και στο βάθος του ορίζοντα το Άγιον Όρος. Μακάρι να ‘χαμε χρόνο για μια μικρή κρουαζιέρα, αλλά πρέπει να αναχωρήσουμε…

…προς Δράμα. Τεράστιας σημασίας η Εγνατία Οδός. Υπέροχος, ασφαλής δρόμος. Φτάνουμε σε μιάμιση ώρα περίπου στην δροσερή, όμορφη πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας, με την μακραίωνη ιστορία. Κλείδωσα στο μυαλό τις πηγές της Αγίας Βαρβάρας, με τις καφετέριες και τα εστιατόρια δίπλα στα φυσικά αναβλύζοντα νερά και τα πλατάνια, που χαρίζουν γενναιόδωρα την πολυπόθητη σκιά τους. Χαμογέλασα στους γλυκύτατους ανθρώπους –και συνεργάτες-, με γνήσια την αίσθηση της φιλοξενίας στο αίμα τους και θαύμασα την καπναποθήκη, τον παλιό μουσουλμανικό μύλο, τις τοιχογραφίες στο τζαμί, τα βυζαντινά τείχη και τα καταπληκτικά παλιά κτίρια που βρίσκονται διάσπαρτα στην πόλη. Και όλα αυτά πριν…

…κατευθυνθούμε προς Καβάλα. Πραγματικά εντυπωσιακή πόλη. Ίσως από τις πιο εντυπωσιακές, αρχιτεκτονικά, πόλεις της Ελλάδας. Χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Σύμβολο, απολαμβάνει θέα στο λιμάνι, που είναι από τα πιο πολυσύχναστα και στρατηγικότερα της Βόρειας Ελλάδας και των Βαλκανίων. Ήπιαμε καφέ στο Ιμαρέτ και επισκεφτήκαμε τα Μουσεία Καπνού, του Μεχμέτ Αλή και της Καππαδοκίας, φωτογραφήσαμε το παλιό Υδραγωγείο και την ιστορική πινακίδα «Κωνσταντινούπολις 460 χιλιόμετρα». Ο καιρός ήταν λίγο συννεφιασμένος, αλλά έκανε την όψη της πόλης εξαιρετικά γοητευτική.

Πόσα και πόσα μέρη υπάρχουν για να επισκεφτεί κανείς και να αναλογιστεί τις ρίζες του, τις ρίζες της ιστορίας και του πολιτισμού. Πόσα μέρη στη Βόρεια Ελλάδα –όπως και παντού άλλωστε- αξίζει να εξερευνήσουμε και να αφεθούμε στη μαγεία αυτού του τόπου που μας γέννησε. Η Αλεξανδρούπολη, η Ξάνθη, οι Σέρρες, η Έδεσσα, η λίμνη Κερκίνη, το Μέτσοβο, η Καστοριά. Μια τόσο μικρή χώρα, με τόσους διαφορετικούς τόπους, με ιδιόμορφα ήθη και έθιμα, με τοπικές παραδόσεις, κουζίνα, φυσιογνωμίες, γεωγραφικό ενδιαφέρον. Όπου κι αν γυρίσεις μια φωτογραφία. Όπου κι αν γυρίσεις ιστορία…

Τουρκικά παιχνίδια υψηλής ισχύος και χαμηλής ηθικής (Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News 07.06.2010)

Με δυσπιστία πληροφορήθηκα αρχικά για την αιματηρή επίθεση των Ισραηλινών commando στα πλοία που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας και στα οποία επέβαιναν πολιτικοί, δημοσιογράφοι και ακτιβιστές. Αφενός αψυχολόγητο, αφετέρου άνευ λογικής. Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, ο απολογισμός της επίθεσης, που προκάλεσε τη διεθνή οργή, ήταν 20 νεκροί (8 εκ των οποίων ήταν Τούρκοι) και δεκάδες τραυματίες, ενώ οι Ισραηλινοί μιλούν για 9 νεκρούς. Κι όμως ήταν αλήθεια.

Πολλές χώρες, η μία μετά την άλλη, απειλούν με μποϋκοτάζ τα ισραηλινά προϊόντα, ενώ το Ιράν και η Βενεζουέλα απαιτούν άμεσες κυρώσεις, ακόμα και απομάκρυνση του Ισραήλ από τον ΟΗΕ. Η Αμερική, από την άλλη, κρατά σχετικά χαμηλούς τόνους, παρά τον θάνατο ενός Αμερικανού πολίτη (τουρκικής καταγωγής), που βρέθηκε με τέσσερις σφαίρες στο κεφάλι και μία στον θώρακα, και αρνείται να καταδικάσει το Ισραήλ για την επίθεση. Η αλήθεια είναι ότι απορώ με εκείνους που εκπλήσσονται από την στάση της κυβέρνησης Obama. Θα ήταν ποτέ δυνατόν η Αμερική να τα χαλάσει με τους Εβραίους;

Η χώρα, που δεν σταματά ποτέ να με εκπλήσσει όμως, είναι η Τουρκία, καθώς πιστεύω ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή άλλο κράτος στον κόσμο με μεγαλύτερο θράσος, πιο βρώμικες πολιτικές τακτικές, πλήρη απαξίωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και παντελή έλλειψη σεβασμού στο Διεθνές Δίκαιο. Άνθρωποι τυφλωμένοι από το μουσουλμανικό μίσος για τους άπιστους, ύπουλοι, υποκριτές και υστερόβουλοι, υπεύθυνοι για δεκάδες γενοκτονίες, λεηλασίες, καταστροφές, απαγωγές και παραβιάσεις εδαφών και εναέριου χώρου προς πάσα κατεύθυνση. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στη στάση και τη δράση της Τουρκίας vis-à-vis της Ισραηλινής επίθεσης, που έλαβε χώρα την περασμένη Δευτέρα.

Ως γνωστόν τοις πάσι, ως «ακτιβιστές» νοούνται εκείνοι που διαδηλώνουν άνευ βίας για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πως εξηγείται λοιπόν η ζωντανή ανταπόκριση του Al Jazeera, κατά την οποία ακούστηκε ξεκάθαρα, από τα στόματα των «ακτιβιστών» του τουρκικού Mavi Marmara, η ιαχή «Khaybar! Khaybar!»; Για τους μη γνωρίζοντες, η μάχη του Khaybar έλαβε χώρα το 629 μ.Χ. μεταξύ Μουσουλμάνων και των Εβραίων, που ζούσαν στην ομώνυμη έρημο, περίπου 150 χιλιόμετρα έξω από τη Medina, στη σημερινή Σαουδική Αραβία. Οι Μουσουλμάνοι σκότωσαν περίπου 100 Εβραίους και καθυπόταξαν την περιοχή. «Khaybar! Khaybar!» είναι η παραδοσιακή ιαχή που ακούγεται από τους Μουσουλμάνους όταν επιτίθενται σε Εβραίους, καθώς και κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων και σίγουρα δεν είναι έκφραση που (πρέπει να) ακούγεται από ακτιβιστές.

Σύμφωνα με πληροφορίες, που παρόλα αυτά δεν έχουν εξακριβωθεί ακόμα, περίπου 100 από τα άτομα, που συνελήφθησαν, είχαν στην κατοχή τους τεράστια χρηματικά ποσά, που έφταναν το ένα εκατομμύριο ευρώ. Δεύτερον, στο τουρκικό πλοίο Mavi Marmara βρέθηκαν όπλα, καθώς και προπαγανδιστικό υλικό.

Ποιος ήταν λοιπόν άραγε ο στόχος του τουρκικού καραβιού; Γιατί καθώς φαίνεται δεν ήταν για να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στους Παλαιστινίους. Μήπως οι Τούρκοι επεδίωξαν να δημιουργήσουν μια τεχνητή πίεση στο Ισραήλ να καταργήσει το εμπάργκο; Μήπως γι’ αυτό και αρνήθηκαν πεισματικά την πρόταση των Ισραηλινών να μεταφέρουν εκείνοι το υλικό στη Γάζα; Γιατί ενώ όλα τα υπόλοιπα πλοία δέχτηκαν τον έλεγχο, το Marmara ήταν το μόνο που αρνήθηκε; Και μάλιστα βίαια; Ή μήπως είναι σύμπτωση το ότι το συγκεκριμένο πλοίο έχει συνδεθεί με Μουσουλμάνους εξτρεμιστές; Μήπως ο πραγματικός στόχος ήταν να καταστεί εφικτή η μεταφορά πυραύλων και πολεμικού υλικού στην Hamas, από προμηθευτές της Συρίας και του Ιράν;

Η Τουρκία είναι γνωστή για τα βρώμικα παιχνίδια της, αλλά επιπλέον έχει και το θράσος να μιλά για δολοφονίες, εισβολή και παράνομη κατοχή εδαφών. Τη στιγμή που η ίδια εισέβαλε βιαίως στην Κύπρο, δημιουργώντας ένα καθόλα παράνομο καθεστώς, σκοτώνοντας και βασανίζοντας χιλιάδες ανθρώπους και καταστρέφοντας ή κλέβοντας τις περιουσίες τους. Ποιος ξέρει πόσοι αγνοούμενοι μπορεί να σαπίζουν αυτή τη στιγμή που μιλάμε στις άθλιες τουρκικές φυλακές. Ποιος ξέρει πόσοι αγνοούμενοι έχουν ταφεί σε ομαδικούς τάφους και οι οικογένειές τους δεν πρόκειται να το μάθουν ποτέ. Είναι πραγματικά τραγελαφικό να μιλά η Τουρκία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το Διεθνές Δίκαιο, όταν η ίδια καταπατά εδώ και πάρα πολλά χρόνια εκείνα των γειτόνων της Αρμενίων, Κούρδων, Ελλήνων, Κυπρίων, Ποντίων κ.λπ.

Αλλά φυσικά η δήθεν αποστολή ανθρωπιστικού υλικού από τους Τούρκους δεν έγινε τυχαία σε αυτή τη δεδομένη στιγμή. Η Τουρκία θερμαίνει τις σχέσεις της με το Ιράν, ενώ μπορεί ακόμα και να οραματίζεται συνεργασία με τη Βραζιλία για να προσφέρουν από κοινού στην Τεχεράνη την ευκαιρία να διατηρήσει και να πολλαπλασιάσει τις πυρηνικές της εγκαταστάσεις. Ο Ερντογάν ήθελε ξεκάθαρα να δείξει στον Ιρανό Πρόεδρο, Mahmoud Ahmadinejad, ότι προτίθεται να διαδραματίσει έναν νέο, ιδιαίτερα ενεργητικό και ζωτικό ρόλο στη Μέση Ανατολή.

Από την άλλη, το Ιράν χρηματοδοτεί την Hezbollah και την Hamas και οραματίζεται όχι μόνο την αποδυνάμωση και την περιθωριοποίηση του Ισραήλ, αλλά ακόμα και την εξάλειψή του από προσώπου γης. Ο Ερντογάν λοιπόν εξαπέλυσε δριμείς κατηγορίες εναντίον των Ισραηλινών, αποκαλώντας τους δολοφόνους και πειρατές, προσπαθώντας να συμπαρασύρει όσα περισσότερα κράτη μπορούσε, λέγοντας πως «το χτύπημα δεν ήταν στην Τουρκία, αλλά σε 32 κράτη, πολίτες των οποίων συμμετείχαν σε αυτή την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας», κάλεσε τη χώρα να ανακαλέσει και να επαναπροσδιορίσει τις πολιτικές του και δήλωσε πως «το Ισραήλ έχασε ένα σύμμαχο».

Το Ισραήλ, από την άλλη, δηλώνει πως προέβη σε αυτή την επίθεση καθαρά για αμυντικούς λόγους, θυμίζοντας πως τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον 10.000 πύραυλοι έχουν εκτοξευθεί από την Hamas σε άμαχο ισραηλινό πληθυσμό. Ενώ τόνισε πως «δεν πολεμάμε τον λαό της Γάζας, αλλά το ριζοσπαστικό καθεστώς που εκθρόνισε την νόμιμη παλαιστινιακή κυβέρνηση και στοχεύει στην καταστροφή του Ισραήλ». «Κάθε μέρα επιτρέπουμε σε 100 φορτηγά με τρόφιμα και φάρμακα να μπαίνουν στη Γάζα, φροντίζοντας να μην υπάρχουν ελλείψεις. Κι εμείς θέλουμε μια ελεύθερη Γάζα˙ ελεύθερη όμως από τις κτηνωδίες της Hamas. Αλλά επίσης θέλουμε και το Ισραήλ απαλλαγμένο από τρομοκρατικές απειλές».

Νομικά άραγε στέκουν τα παραπάνω; Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, μέρος της ισραηλινής δράσης κρίνεται νόμιμο, παρά την οποιαδήποτε έκπληξη αυτό μας προκαλεί. Έτσι λοιπόν, εφόσον η περιοχή της Λωρίδας της Γάζας βρίσκεται υπό δεδηλωμένη πολιορκία, η πολιορκούσα χώρα έχει το δικαίωμα να σταματήσει και να ελέγξει οποιοδήποτε πλοίο κινείται προς την κατεύθυνση της πολιορκούμενης. Έχει επίσης το δικαίωμα να ασκήσει βία σε περίπτωση που δεχθεί ένοπλη επίθεση. Σύμφωνα με τις Ισραηλινές Αρχές, οι commando που επιβιβάστηκαν στα πλοία δέχθηκαν επίθεση με λοστούς και μαχαίρια, οπότε και αναγκάστηκαν να αμυνθούν. Σύμφωνα με τον Peter Pham, αμερικανό στρατηγικό αναλυτή, το Ισραήλ φαίνεται να έδρασε εντός των νόμιμων και νομικών δικαιωμάτων του. Τέλος, σύμφωνα πάντα με ειδήμονες του Διεθνούς Δικαίου, σε καμία περίπτωση η συγκεκριμένη δράση του Ισραήλ δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «πειρατεία», αφού η πράξη αυτή συνδέεται αποκλειστικά με οικονομικούς σκοπούς.

Καθώς λοιπόν μπαίνουμε σε αυτή τη πολεμική λογική μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, ας δούμε πως θα μπορούσε η Τουρκία να μπει στη θέση της. Γιατί μπορεί το Ισραήλ να παραπονιέται πως δήθεν κινδυνεύει από τη Hamas, αλλά φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για μια από τις ισχυρότερες χώρες του κόσμου, με παγκόσμια lobby τεράστιας επιρροής –ειδικά στην Αμερική.

Θα ήταν λοιπόν ενδιαφέρον να δούμε την αντίδραση της Τουρκίας στα εξής:

1. Να απελάσει το Ισραήλ τον Τούρκο Πρέσβη και να επιτρέψει την επιστροφή του μόνο αν και εφόσον η Τουρκία κάνει διαφανή διερεύνηση της ομάδας που σχεδίασε και χρηματοδότησε την αποστολή του Mavi Marmara, που κατ’ εμέ δεν είχε καμία σχέση με την ανθρωπιστική βοήθεια προς τον λαό της Γάζας.

2. Να ζητήσει το Ισραήλ τη διεξαγωγή έρευνας από τον ΟΗΕ για τους λόγους για τους οποίους η Τουρκία χρηματοδοτεί τρομοκρατικές οργανώσεις, που εμπλέκονται σε επιθέσεις κατά του Εβραϊκού κράτους.

3. Να ιδρυθούν στο Ισραήλ μη-κυβερνητικές οργανώσεις υπέρ των Κουρδικών αλλά και των Αρμένικων δικαιωμάτων, καθώς υπάρχουν πάρα πολλοί Κουρδο-Εβραίοι και Αρμενο-Εβραίοι που θα βοηθούσαν στην επαρκή παγκόσμια πληροφόρηση για τις κτηνωδίες των Τούρκων ενάντια στους Κούρδους και τους Αρμένιους. Επιπλέον μέσω αυτών των οργανώσεων να δημοσιευτούν παγκοσμίως φωτογραφίες και βίντεο που θα μαρτυρούν την ελεεινή μεταχείριση των μειονοτήτων εντός της Τουρκίας.

Τι θα λέγατε τότε κύριε Ερντογάν;