Η αβάσταχτη γοητεία της Ανατολής

Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News http://www.greeknewsonline.com/

Κάτω από τη μεγάλη μεταξένια τέντα, με τα υπέροχα χρώματα, που λαμπύριζαν στις τελευταίες ηλιαχτίδες, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα, ήταν στρωμένα κάτι τεράστια τραπέζια, με χρυσοποίκιλτες πιατέλες και κανάτες, μοσχομυριστά φαγητά και γλυκά, στα οποία δε νομίζω πως υπάρχει άνθρωπος που να μπορεί να αντισταθεί. Οι φοίνικες λικνίζονται στον λίβα, αλλά από τις τέντες διαχέονται παγωμένες πνοές αέρα. Η θάλασσα σκάει στα 10 μέτρα και πριν προλάβεις να ανοιγοκλείσεις τα μάτια, ο ήλιος έχει βυθιστεί στα κατακόκκινα νερά του αραβικού κόλπου και ο ορίζοντας αποκτά μια απόκοσμη όψη. Δεν έχει κύμα, αλλά η θάλασσα ακούγεται, και σε συνδυασμό με την ανατολίτικη μουσική σε κάνει να αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι πραγματικά σε μια άλλη άκρη της γης. Εκεί που οι συνήθειες, η κουλτούρα, η μουσική, η ενδυμασία, τα ήθη, τα έθιμα, η θρησκεία –προφανώς- και οι άνθρωποι είναι παντελώς διαφορετικοί.

Η γοητεία του τοπίου και του σκηνικού είναι αδιαμφισβήτητη. Είναι το ασυνήθιστο, το εξωτικό, το αναχρονιστικό, το μυστηριώδες και το άγνωστο ταυτόχρονα. Στα 500 περίπου μέτρα το Burj Al Arab μόλις αχνοφαίνεται, εξαιτίας της ζέστης -περίπου στους 47 Κελσίου- και της υγρασίας –στα 94%. Το μάτι και ο εγκέφαλος προσπαθούν να απαθανατίσουν ολόκληρη αυτή την εικόνα, γιατί καμιά φωτογραφία δεν μπορεί να την αποτυπώσει σε όλο της το μεγαλείο. Η πανσέληνος δε θα αργήσει να φανεί…

Κάτω από την μεγάλη τέντα είναι στρωμένες ροτόντες των 12, με περίτεχνα κηροπήγια, λινά τραπεζομάντηλα και fine china. Εκστασιασμένοι Αμερικανοί, πιο συγκρατημένοι Γάλλοι, ακόμα πιο συγκρατημένοι Γερμανοί, αρκετοί εκτός-τόπου-και-χρόνου Βρετανοί και μία Ελληνίδα –με λίγο ειρωνικό και αφάνταστα κριτικό βλέμμα, αλλά και ακόμα πιο κριτική διάθεση- είναι έτοιμοι να απολαύσουν το festivity. Για εκείνους που δεν κατάλαβαν, πρόκειται για το Iftar, το βραδινό γεύμα των Μουσουλμάνων, κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού.

Ήμουν πάντα οπαδός της ανεξιθρησκείας. Ο καθένας άλλωστε έχει το δικαίωμα να πιστεύει στον δικό του Θεό, όποιος κι αν είναι αυτός. Μπορεί αυτός ο Θεός να μην εμπίπτει καν σε κάποιο θρησκευτικό δόγμα, αλλά να είναι απλά κάποια ανώτερη δύναμη. ΟΚ. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο και δεν με ενδιέφερε ποτέ ως τώρα να προβώ σε κριτική για κάποια συγκεκριμένη θρησκεία. Το Ραμαζάνι όμως προκαλεί. Προκαλεί περίεργα. Οι Μουσουλμάνοι γενικά προκαλούν. Με την οργή τους, τα ξεσπάσματα, τη βία που ασκούν, την υποκρισία, την έλλειψη ενδιαφέροντος για την αξία της ανθρώπινης ζωής. Ακριβώς έτσι όπως το λέω. Όλα όμως εξηγούνται και τίποτα απολύτως δεν είναι αναίτιο.

Σκληρά λόγια; Όχι. Είναι εξ απαλών… σε σχέση με αυτά που διάβαζα στις τοπικές εφημερίδες για τον Χριστιανισμό και με αυτά που άκουσα από ντόπιους, στους οποίους και παρίστανα την αδαή ξανθιά. Οφείλω να ομολογήσω ότι οι εφημερίδες των Εμιράτων –τουλάχιστον οι 2 γνωστότερες που διάβαζα- έχουν τεράστια δυναμική. Πολύ καλή αρθρογραφία, δυνατές απόψεις, εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία, παγκόσμια κάλυψη και προσφέρουν ένα πραγματικά ενδιαφέρον ανάγνωσμα. Είναι, δε, αξιοθαύμαστος ο τρόπος με τον οποίον προσπαθούν να εμφυσήσουν το Ραμαζάνι σε κάθε πολίτη, κάθε ηλικίας και κάθε εθνικότητας.

Για να γίνω σαφέστερη, στα Εμιράτα κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού απαγορεύεται να τρως και να πίνεις –ακόμα και νερό- δημοσίως. Και αυτό δεν αφορά μόνο τους κατοίκους. Αφορά και τους τουρίστες. Κανείς δεν τρώει, ούτε πίνει, ούτε καν μασά τσίχλα μέχρι τη δύση του ηλίου. Ναι, ξέρω. Ακούγεται εξωφρενικό. Όχι μόνο η καταπίεση που ασκείται στον επισκέπτη, αλλά και ο παραλογισμός του “concept”. Ειδικά αν σκεφτείς ότι κατά τη διάρκεια της ημέρας οι θερμοκρασίες σκαρφαλώνουν μέχρι τους 50 βαθμούς Κελσίου. Ο παραλογισμός βέβαια είναι διττός. Νηστεία όλη μέρα, αλλά στις 18.55 βουτάμε στα τραπέζια. Αλλά και τριττός θα έλεγε κανείς. Γιατί ο τουρίστας να μην μπορεί να φάει και να πιεί; Μα, για να μην βάζει σε πειρασμό εκείνον που νηστεύει. Are they that weak? Obviously. Ακόμα και τα εστιατόρια, που ήταν ανοιχτά μόνο για take away, είχαν σκεπασμένα τα φαγητά… για να μη φαίνονται! Τραγελαφικό.

Δεν παρατηρώ τους τουρίστες, παρατηρώ τους ντόπιους. Βέβαια σε ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων, επάνω στη διάσημη Jumeirah Beach, δε θα δεις πολλούς ντόπιους. Τους βλέπεις όμως σε οποιοδήποτε άλλο μέρος. Στους δρόμους, έξω από καφενεία, στο μετρό, σε εργοτάξια –σχεδόν ολόκληρο το Εμιράτο του Ντουμπάι εξακολουθεί να είναι εργοτάξιο. Και είναι όλοι ίδιοι. Έχουν το ίδιο πεινασμένο βλέμμα, το ίδιο πεινασμένο ύφος, την ίδια στερημένη ψυχοσύνθεση, που καθρεφτίζεται στα άδεια τους μάτια. Προσπαθούν να νιώσουν απέχθεια για τους Δυτικούς, γιατί αυτό τους έχουν επιβάλλει. Προσπαθούν να νιώσουν καλύτερα, σκεπτόμενοι τους «άπιστους». Προσπαθούν να σηκώσουν κεφάλι, αλλά εις μάτην. Είναι τόσο διάχυτη αυτή η στέρηση, που σου τρυπάει τη σκέψη. Οι γυναίκες, δε, είναι ως γνωστόν καλυμμένες από την κορφή ως τα νύχια είτε με τσαντόρ είτε με μπούρκα είτε με νικάμπ είτε τζιλμπάμπ… Whatever. Από κάτω όμως διακρίνεις τα Louboutin, βλέπεις τα Armani γυαλιά και τις χρυσές Louis Vuitton. Μερικοί πιστεύουν πως οι γυναίκες στη Μέση Ανατολή είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Μέγα λάθος. Οι γυναίκες έχουν τεράστια δύναμη. Γίνονται, δε, συχνά αγενέστατες, φωνασκούν, ακόμα και βρίζουν χυδαία δημοσίως. Αυτό όμως δε βοηθά σε τίποτα. Το στερημένο και δυστυχισμένο βλέμμα δε φεύγει ποτέ από τα μάτια. Βλέπεις τους ντόπιους –που ουσιαστικά δεν είναι, αφού μόνο το 15% των κατοίκων του Ντουμπάι είναι ντόπιοι- να κινούνται με μια καταπατημένη ψυχολογία και να κοιτούν τους Δυτικούς με φθόνο. Έναν περίεργο φθόνο όμως. Δεν είναι ακριβώς ο φθόνος για την ελευθερία ή την ελευθεριότητα, που οι «απέναντι» απολαμβάνουν…

Στον αντίποδα, αυτό που αντικρίζει το μάτι είναι η αλματώδης οικοδομική ανάπτυξη, που προκαλεί δέος. Ενάμισι χρόνο είχα να επισκεφτώ το Εμιράτο κι όμως είδα δεκάδες νέα κτίρια, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου στον κόσμο Burj Khalifa, νέες μαρίνες, νέες κοινότητες και νέα εργοτάξια. Και όλα αυτά πάνω στην άμμο. Αν το σκεφτεί κανείς είναι τρελό. Και ακόμα πιο τρελό είναι το κόστος που καταβάλλει το Εμιράτο –όπως και αυτό του Άμπου Ντάμπι- για το πότισμα και τα λιπάσματα που απαιτούν οι χιλιάδες φοίνικες και τα ατέλειωτα εκτάρια γκαζόν, δέντρων και φυτών, που δροσίζουν την όψη της πόλης.

Και εντέλει δεν έχω καταλήξει. Η «Ανατολή» προσπαθεί να εκδυτικισθεί, αλλά ταυτόχρονα μισώντας τη Δύση ή η «Ανατολή» προσπαθεί να ξεπεράσει τη Δύση και στην προσπάθειά της αυτή γίνεται ακόμα πιο «δυτική»; Does that make any sense? Πάντως ένα είναι το σίγουρο. Ότι ασχολούνται διαρκώς. Οι εφημερίδες ασχολούνται διαρκώς με τη Δύση. Και δεν είναι δημοσιογραφικό το ενδιαφέρον και η κάλυψη. Το «ενδιαφέρον» είναι επικριτικό, ειρωνικό, ακόμα και απαξιωτικό πολλές φορές. Ποιος ο λόγος όμως να νιώθεις απαξίωση για κάτι που προσπαθείς με νύχια και με δόντια να μιμηθείς; Ποιος ο λόγος να νιώθεις απαξίωση γενικά. Το πιο απλό είναι να μην ασχολείσαι. Η κάθε γωνιά του πλανήτη έχει τη δική της γοητεία και τη δική της μοναδική προσωπικότητα και το τι αρέσει ή ταιριάζει στον καθένα είναι εντελώς υποκειμενικό.

Η πτήση Μπαχρέιν-Αθήνα ήταν απολαυστική. Για ένα και μόνο λόγο. Με το που άρχισαν να μπαίνουν οι Έλληνες στο αεροπλάνο, δημιουργήθηκε αυτή η ευχάριστη βαβούρα, που μου είχε ομολογουμένως λείψει. Η λέξη «μ*****» ακούστηκε εντός δεκαλέπτου τουλάχιστον 15 φορές, ακούστηκαν γαργαριστά γέλια, φωνές, αποσκευές που έμπαιναν και έβγαιναν από τις θήκες, σπρωξίματα, νευριασμένα βλέμματα για τη «χαμένη» θέση στο παράθυρο κ.ο.κ. Εντέλει η έκφραση «Ελληνάρας» δεν πρέπει καθ’ οιονδήποτε τρόπο να είναι αρνητική. Ο Ελληνάρας δεν πολυσκοτίζεται, γελάει δυνατά, χαίρεται, φωνάζει, γκρινιάζει, αλλά δεν είναι στερημένος. Το βλέμμα του Έλληνα δεν είναι στερημένο. Το βλέμμα του Έλληνα έχει μια ανεξήγητη και αδιανόητη ταυτόχρονα περηφάνια, είναι λίγο ακατάδεκτο, σπιρτόζικο, σκεπτόμενο, λίγο ειρωνικό, λίγο μπλαζέ. Το αστείο είναι ότι είναι ακούσια έτσι. Βγαίνει από μέσα. Δεν έχει εμφυσηθεί από κανέναν. Είναι… στο DNA και δεν έχει να κάνει με την οικονομική άνεση του καθενός. Η χώρα της ελευθερίας -ΟΚ της ασυδοσίας- είναι πολύ γλυκιά εντέλει. Ο καιρός είναι υπέροχος. Η θάλασσα είναι μοναδική. Ο πολιτισμός είναι ασύλληπτος. Τι κι αν είμαστε το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης; Τι κι αν «τους κουράσαμε»;

Η Μέση Ανατολή θα έχει πάντα τη γοητεία του εξωτικού. Οι φοίνικες, οι κελεμπίες, η μουσική, το φαγητό, οι καμήλες… Αλλά για όποιον αποφασίσει να ζήσει εκεί, θα πρέπει να ξέρει να χειριστεί την έλλειψη ελευθερίας, που στην Ευρώπη και την Αμερική θεωρούμε ως δεδομένη. Και δεν είναι μόνο θέμα θρησκείας. Είναι θέμα νοοτροπίας η καταπίεση. Εξ ου και το αιώνια «πεινασμένο» βλέμμα. Like I said. Τίποτα δεν είναι αναίτιο…