Μια βόλτα στην οικονομική κρίση (Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News 01/03/2010)

Διαβάζοντας τόσο τον ελληνικό, όσο και τον ξένο Τύπο, είναι πολύ εύκολο να διαπιστώσει κανείς ότι τον τελευταίο καιρό η Ελλάδα υφίσταται δριμύ πόλεμο. Η ειρωνεία είναι ότι η επίθεση πραγματοποιείται από τους «εταίρους» και ειδικά μέσα από τις εφημερίδες και όχι τόσο μέσα από την τηλεόραση. Μετά το πρόσφατο επαγγελματικό μου ταξίδι στις Βρυξέλλες, την προηγούμενη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια του οποίου είχα την ευκαιρία να επικοινωνήσω με σημαντικά μέλη της ακαδημαϊκής κυρίως τοπικής κοινότητας, να παρακολουθήσω προσεχτικά ξένα ειδησεογραφικά κανάλια -CNN, Euronews, BBC World News, TF1, RTBF, France 2 και TVE1- και να διαβάσω τον τοπικό –βέλγικο- Τύπο, κατέληξα στα παρακάτω συμπεράσματα –άλλα παράδοξα και άλλα απολύτως φυσιολογικά.

Αρχικά θα ήθελα να επισημάνω ότι η επίσκεψή μου συνέπεσε με το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα που έλαβε χώρα τη Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου (Καθαρή Δευτέρα για εμάς), λίγο έξω από τις Βρυξέλλες, κατά το οποίο σκοτώθηκαν τουλάχιστον 20 άνθρωποι. Το τραγικό είναι ότι ακόμα και μετά από 3-4 μέρες ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν ήταν καν γνωστός. Ήταν λοιπόν φυσιολογικό όλα τα ΜΜΕ να ασχολούνται με αυτό. Την επόμενη μέρα του δυστυχήματος οι οδηγοί των τρένων πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία. Παρακολούθησα με ενδιαφέρον τις αντιδράσεις του κόσμου –κατά τη διάρκεια των ανάλογων ρεπορτάζ στην τηλεόραση- οι οποίες ήταν και ιδιαίτερα στωικές. Επί λέξει μεταφέρω κάτι που με εντυπωσίασε: «Η αλήθεια είναι ότι έχουμε ταλαιπωρηθεί λίγο, αλλά ξέρουμε ότι οι οδηγοί απεργούν γιατί σκέφτονται την ασφάλειά μας. Και το καταλαβαίνουμε αυτό. Αλλά πρέπει να θρηνήσουμε θύματα για να δοθεί προσοχή στην κατάσταση των σιδηροδρόμων??... Αυτό είναι το Βέλγιο όμως!». Τάδε έφη ένας αξιοπρεπέστατος κύριος περίπου 55-60 ετών.

Το επόμενο όμως θέμα των ειδήσεων ήταν φυσικά η οικονομική κρίση και ειδικά η ανεργία και αυτό αφορούσε όλες τις χώρες στις οποίες εκπέμπουν τα παραπάνω κανάλια (Αγγλία, Αμερική, Γαλλία, Ισπανία και Βέλγιο). Αυτό που παρατήρησα ιδίοις όμμασι είναι ότι κατά τις πρωινές ώρες οι Βρυξέλλες είναι μια πόλη κυριολεκτικά νεκρή. Τα μαγαζιά είναι εντελώς άδεια, δεν κυκλοφορεί κανείς –εκτός από την περιοχή που βρίσκεται το ευρωκοινοβούλιο- και δεν υπάρχουν τουρίστες παρά μόνο γύρω από την Grand Place. Επίσης, σε εμπορικές περιοχές, όπως η Rue Neuve και η Avenue Louise, πάρα πολλά μαγαζιά είναι ξενοίκιαστα, ενώ και οι τιμές των κεντρικών ξενοδοχείων έχουν πέσει (συγκεκριμένα στο Hilton της Place Rogier το δωμάτιο στοιχίζει 85 ευρώ, σε αντίθεση με 130€ που στοίχιζε πριν την κρίση). Από την άλλη, οι συγκοινωνίες έχουν ακριβύνει. Μια απλή μετάβαση με το μετρό στοιχίζει πλέον 1.70€, ενώ το ολοήμερο εισιτήριο κοστίζει 4.50€. Η ανεργία έχει χτυπήσει κόκκινο –όπως λένε-, όπως και το δημοσιονομικό έλλειμμα. Το τοπικό κανάλι ανέφερε –επί λέξει- ότι «μετά από την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία, είμαστε εμείς». Αυτό όμως δεν φαίνεται να ακούστηκε πουθενά…

Η Αγγλία από την άλλη, παρά το εξίσου τραγικό έλλειμμα, εφήρμοσε από πέρυσι χαμηλότερο VAT (ΦΠΑ δηλαδή), σε όλες τις κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών. Χαρακτηριστικά θυμάμαι ότι πέρυσι τον Απρίλιο, μόλις είχε πρωτοξεκινήσει το μέτρο, τα μαγαζιά υπολόγιζαν επί τόπου το νέο VAT, καθώς δεν είχαν ακόμα προλάβει να επαναπρογραμματίσουν τις ταμειακές τους μηχανές. Στα βρετανικά κανάλια, πρώτη είδηση έπαιζε η ανεργία, η οποία σύμφωνα με τα στατιστικά έχει διπλασιαστεί σε σχέση με πέρυσι, ενώ στα ρεπορτάζ παρακολούθησα ουρές δεκάδων μέτρων να σχηματίζονται έξω από τα κατά τόπους γραφεία ανεργίας, τη στιγμή όμως που η Barclays ανακοίνωνε ότι διπλασίασε τα κέρδη της σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και ότι ετοιμαζόταν να διανείμει bonus στα στελέχη της. Εντυπωσιακό…

Στην Ισπανία, η κατάσταση της ανεργίας είναι ακόμα χειρότερη, με τα ποσοστά φτώχειας να ανεβαίνουν δραματικά. Άξιον απορίας είναι το γιατί η χώρα διατείνεται ότι η οικονομική της κατάσταση δεν έχει καμία σχέση με αυτή της Ελλάδας και αρνείται να συνδράμει στην προσπάθεια δημιουργίας ενός «Νότιου» μετώπου (των χωρών της Μεσογείου δηλαδή).

Στη Γαλλία τώρα, η οποία είναι η μόνη χώρα που πρόσκειται θετικά στην Ελλάδα, λόγω Σαρκοζί, η κατάσταση είναι περίπου ίδια. Η οικονομική κρίση υπαγόρευσε αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα, σκληρές αλλαγές στο φορολογικό και το συνταξιοδοτικό πρόγραμμα. Η Γαλλία είναι ίσως από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες η λέξη «απεργία» έχει πολλές φορές «οπτικοποιηθεί» έντονα… έως και βίαια. Διάβασα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα, την συνέντευξη που παραχώρησε η Γαλλίδα υπουργός οικονομικών στον Νίκο Αλιάγα. Στη συνέντευξη λέει ότι όντως παίζονται σκληρά και βρώμικα κερδοσκοπικά παιχνίδια εις βάρος της Ελλάδας, αλλά όχι μόνο από Αγγλοσαξωνικούς κύκλους. Κάτι θα ξέρει…

Καμία χώρα δε μπορεί να αρνηθεί τις επιδράσεις στην οικονομική κρίση. Όμως, όπως έχει επανειλημμένα γραφτεί, η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα στην Ευρώπη –για να μην τολμήσω να πω ίσως και στον κόσμο- στην οποία είναι τόσο δραματικά, έως και γελοία, χαμηλοί οι μισθοί σε σχέση με την Ευρώπη και την Αμερική και όπου οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών είναι εξίσου δραματικά υψηλές. Τα μόνα αγαθά που είναι ίσως φτηνότερα –σε σχέση με την Ευρώπη μόνο- είναι τα ταξί, τα κομμωτήρια, τα σινεμά και τα θέατρα. Αλλά hardly κάποιος θα χαρακτήριζε κάποιο από τα παραπάνω είδος Πρώτης Ανάγκης!

Από την άλλη πλευρά τώρα, άκουσα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σαρδόνιο χαμόγελο στα χείλη την από κοινού συνέντευξη Τύπου που δόθηκε από Παπανδρέου και Πούτιν, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του πρώτου στη Ρωσία. Επί λέξει ο Πούτιν είπε: «Η Ελλάδα δε φταίει. Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα. Η κρίση δε ξεκίνησε από την Ελλάδα και ούτε πρέπει να της φορτώσουμε τα πάντα. Η κρίση ξεκίνησε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αλλά κανείς δε φαίνεται να ασχολείται πλέον με αυτό». Ο Ψυχρός Πόλεμος ίσως δεν τέλειωσε ποτέ…

Στην Αμερική, τώρα, όπως πληροφορούμαι κυρίως από ακαδημαϊκούς που διδάσκουν σε πανεπιστήμια στις πολιτείες Pennsylvania, New York, California, Tennessee, Massachusetts και New Hampshire, και λιγότερο από αυτά που δημοσιεύονται σε γνωστές εφημερίδες όπως, τη Wall Street Journal, την New York Times, την LA Times και την Washington Post, ότι τα πράγματα είναι τραγικά. Ο τομέας της δημόσιας, αλλά και της ιδιωτικής εκπαίδευσης, έχει πληγεί ιδιαίτερα. Πολλά προγράμματα έχουν συρρικνωθεί –βλέπε UCLA, Harvard κ.ά.- με αποτέλεσμα στις τάξεις να υπάρχουν πλέον πάρα πολλοί φοιτητές, πολλά μαθήματα έχουν περικοπεί, οι υποτροφίες έχουν περιοριστεί, κτίρια κλειδώνονται όταν δεν πραγματοποιούνται εκεί μαθήματα –που σημαίνει μείωση κόστους ηλεκτρικού ρεύματος, καθαρισμού κ.ά-. Η τελευταία όμως είδηση αποτέλεσε πραγματικό σοκ για μένα. Ανακοινώθηκε από την Επιτροπή Ανώτατης Εκπαίδευσης ότι δε θα δίνεται πλέον funding στα πανεπιστήμια βάσει enrollment (εγγραφών δηλαδή), αλλά βάσει του ποσοστού graduates (αποφοιτησάντων)! Αναρωτήθηκαν άραγε οι ιθύνοντες πόσο επικίνδυνο είναι αυτό;

Από την άλλη, η ανεργία στις ΗΠΑ έχει επίσης χτυπήσει κόκκινο. Πολλές εταιρείες αναγκάστηκαν είτε να κλείσουν είτε να απολύσουν εργαζομένους είτε να συγχωνευτούν είτε ακόμα και να υπογράψουν την εξαγορά τους. Το real estate χτυπήθηκε επίσης, αφού μόνο την περασμένη χρονιά χιλιάδες σπίτια, των οποίων η αγορά είχε δανειοδοτηθεί, βγήκαν στο σφυρί. Το καλό στην Αμερική είναι φυσικά ότι υπάρχει τεράστια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και ότι αυτά προσφέρονται στον κόσμο σε πολύ χαμηλές τιμές. Παρόλα αυτά, χιλιάδες άνθρωποι χρησιμοποιούν food coupons και ζουν off social welfare.

Κλείνοντας αυτή τη μικρή βόλτα στον κόσμο, επανέρχομαι στην Ελλάδα. Γιατί τόση επίθεση από τη Γερμανία (η οποία βέβαια και απεχθάνεται το ευρώ, αφού χάνει δραματικά από τις εξαγωγές της); Γιατί τόση επίθεση από τις Βρυξέλλες (όχι από το Βέλγιο… τις Βρυξέλλες); Γιατί τέτοια δυσκολία δανειοδότησης; Ο Παπανδρέου είπε ορθώς: «Δε ζητήσαμε φιλανθρωπία. Δάνειο με επιστροφή ζητήσαμε, με τους ανάλογους, δίκαιους όρους». Τώρα, το θέμα της εξεταστικής επιτροπής για την οικονομία και για το αν πρέπει να δημιουργηθεί σε αυτή τη φάση, είναι διαφορετικό. Σε καμία άλλη χώρα, που αντιμετωπίζει παρόμοια οικονομικά προβλήματα, δεν ακούσαμε κάτι παρόμοιο. Είπαμε Ενιαία Οικονομική Πολιτική, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και το ρητό «τα εν οίκω…». Βέβαια, από ότι φαίνεται καμία άλλη χώρα δεν φαίνεται και να τόλμησε να παραποιήσει τα στοιχεία που παρέδιδε στην Ε.Ε. Αλλά, μήπως ακόμα και αυτό έπρεπε να κρατηθεί ως πληροφορία για «εσωτερική» κατανάλωση και όχι να παραδοθεί ως βορά στα ευρωπαϊκά vultures;