Η ζωή του χθες, του αύριο, του ποτέ…

Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News 18/04/2011

 

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να παίρνουμε μαθήματα από το παρελθόν, για να μην επαναλάβουμε τα λάθη μας. Κάποιοι λένε ότι πρέπει να κάνουμε αναδρομές –όχι φαντασιακές, ούτε υπνωτισμού- σε αυτά που έχουμε κάνει και περάσει, γιατί αυτό θα μας βοηθήσει για ένα καλύτερο αύριο. Κάποιοι λένε ότι κοιτώντας αναλογιζόμενοι το χθες, θα οργανώσουμε καλύτερα το σήμερα, αλλά και το μέλλον. Ρομαντική παρελθοντολογία, φιλοσοφία τσέπης ή valuable lessons to live by;

Το πρόβλημά μου είναι ότι δεν θέλω να κοιτάξω το χθες. Δεν θέλω να κοιτάξω το παρελθόν. Δεν θέλω να αναλώνομαι σε αναδρομές, που ουσιαστικά δεν έχουν κανένα νόημα. Ο καθένας γνωρίζει πολύ καλά τη ζωή του, τα λάθη, τις αδυναμίες, τα πλεονεκτήματα και τα επιτεύγματά του. Τι έχει ζήσει. Τι έχει ακούσει. Τι έχει μάθει. Δεν θέλω να κοιτάξω πίσω, γιατί πιο πίσω τα πράγματα ήταν καλύτερα. Πολύ καλύτερα. Και φοβάμαι –ειλικρινά και βαθιά- ότι αυτές οι πιο όμορφες εποχές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Και ότι το μέλλον –όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και όλου του κόσμου- προβλέπεται τόσο σκοτεινό, δύσκολο και ασαφές, που αν κάνεις μια προσπάθεια να το συγκρίνεις με το παρελθόν, ενδεχομένως να καταλήξεις με βαριάς μορφής κατάθλιψη.

Πολλές φορές έχω πιάσει τον εαυτό μου να σκέφτεται ότι θα ήθελε να ζήσει την Αθήνα του ’50 ή του ’60. Οι ιστορίες της γιαγιάς μου –που ήταν και θα είναι πάντα κοντά μου- ακούγονταν τόσο τρυφερές, όμορφες, δύσκολες, αλλά ταυτόχρονα πιο απλές και πιο ανθρώπινες. Γενικά τα πράγματα ήταν μεν πιο δύσκολα οικονομικά –βέβαια πιο δύσκολα από τώρα δεν μπορεί να ήταν-, αλλά ήταν όμως ακριβώς αυτό… uncomplicated. Μπορεί οι στόχοι να μην ήταν οι μεγάλες καριέρες, τα άπειρα χρήματα, τα γωνιακά γραφεία με θέα, οι επαύλεις, οι πισίνες και οι διακοπές στη Μύκονο, την Κυανή Ακτή και το Ντουμπάι, αλλά σίγουρα ήταν πιο ουσιαστικοί, πιο προσγειωμένοι και πιο επιτεύξιμοι. Να βρεις μια δουλειά, έναν άνθρωπο και να προσπαθείς όσο το δυνατόν καλύτερα να δώσεις αρχές και αξίες στα παιδιά σου. Η Αθήνα φάνταζε τόσο όμορφη, στις παλιές ταινίες με τον Φωτόπουλο, τον Αυλωνίτη, τον Χορν, την Αρώνη και την Βασιλειάδου –όχι δεν υπάρχει καμία συγγένεια, δυστυχώς! Πανέμορφα νεοκλασικά σπίτια, τεράστιοι δρόμοι –αν και χωματόδρομοι κυρίως-, δέντρα, εξοχή, μπακάλικα με κάτι γραφικούς μαγαζάτορες και μικρά περίπτερα στις άκρες των δρόμων. Ναι, ξέρω. Η ζωή δεν ήταν και δεν είναι ταινία.

Μια βόλτα στις γοητευτικές συνοικίες του ιστορικού κέντρου της Αθήνας –το Θησείο, το Μοναστηράκι, την Πλάκα, του Ψυρρή, την Ακρόπολη- αφήνει μια γλυκόπικρη, νοσταλγική για κάποιους, αίσθηση. Κάποια υπέροχα νεοκλασικά –μερικά ανακαινισμένα, μερικά εγκαταλελειμμένα-, κήποι με φοίνικες και όμορφα φυτά, πλακόστρωτα, γραφικά μαγαζάκια με εκείνες τις πινακίδες με την παλιομοδίτικη γραμματοσειρά και τις περικοκλάδες κάτω από το –ρ- και το –η-, ζαχαροπλαστεία με ψάθινες καρέκλες, καφενεδάκια, που μετά βίας χωρούσαν 10 άτομα, με μαντεμένια τραπέζια και μαρμάρινη επιφάνεια. Α ναι… και κάτι υπέροχα, ανεπανάληπτα αρχαία μνημεία, που μας κοιτούν τόσους αιώνες… αλλά πλέον λίγο ειρωνικά.

Πως θα θελα να είχα ζήσει σε εκείνη την Αθήνα. Κι ας μην είχα φούρνο μικροκυμάτων. Κι ας μην είχα αμάξι 155 αλόγων. Κι ας μην είχα ρούχα DKNY και Dolce & Gabbana. Κι ας μην είχα iPhone ή iPad ή ότι άλλο εφεύρουν στο μέλλον, έτσι ώστε να καλωδιωθούμε ακόμα περισσότερο. Θα τριγυρνούσα όμως με περισσότερη ασφάλεια στους δρόμους… έστω και τους χωματόδρομους. Θα κοιτούσα μιαν άλλη πόλη, πιο όμορφη και καλαίσθητη. Θα έβλεπα περισσότερα χαμόγελα στους δρόμους. Πιο πολύ κέφι, χαρά και ίσως δημιουργικότητα; Αντί όμως γι΄ αυτά βλέπω: τον Πάγκαλο στην τηλεόραση να βρίζει τους Έλληνες, τον Παπανδρέου να κεκεδίζει για το Μνημόνιο, κάτι ψευτό-celebrities να πιστεύουν ότι βρίσκονται στο Hollywood, απαίσιες, ακαλαίσθητες, κατάμαυρες πολυκατοικίες με χιλιάδες κεραίες τηλεόρασης στις ελεεινές ταράτσες τους, τσιμέντο, παντελή απουσία δέντρου, πρόσωπα κατάθλιψης, χαμηλωμένα και φοβισμένα, παιδιά 10 ετών με κινητά στ’ αυτί, κάτι Subaru Impreza να τρέχουν ιλιγγιωδώς στην Πατησίων –σαν να είναι Formula 1-, κόσμο να βρίζεται επειδή κάποιος πήρε τη θέση στάθμευσης του αλλουνού, Πακιστανούς να αρπάζουν αλυσίδες από τους λαιμούς ανυποψίαστων γυναικών, νταραβέρι ναρκωτικών στην Ομόνοια μέρα μεσημέρι, μαύρους να ουρλιάζουν σε στενά της Κυψέλης, έξω από μαγαζάκια με περούκες και κάτι 14χρονες μαύρες να κάνουν πιάτσα στην Σωκράτους. Αυτά βλέπω –εκτός των άλλων.

Κάποτε με έναν αξιοπρεπή μισθό μπορούσες να χτίσεις σπίτι, χωρίς κάποιος να σου ζητάει 200 ευρώ για να βάψει ένα δωμάτιο 1x3. Σήμερα για να χτίσεις σπίτι πρέπει να δουλεύεις περίπου 150 χρόνια και να κάνεις οικονομία για άλλα 203. Κάποτε έμπαινες στο πλοίο της γραμμής –και της υπομονής- για να πας στην Τήνο και πλήρωνες 2 δραχμές. Τώρα θέλεις περίπου 100 ευρώ –χωρίς υπερβολή. Κάποτε εμπιστευόσουν τον φίλο. Σήμερα είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα σε μαχαιρώσει –και όχι απαραίτητα πισώπλατα, που είναι και εύκολο. Κάποτε οι γάμοι κρατούσαν. Έστω και με πολλές –πολλές- υποχωρήσεις. Σήμερα οι γάμοι καταρρέουν εν μια νυκτί. Τις περισσότερες, δε, φορές άνευ λόγου. «Ασυμφωνία χαρακτήρων»… μα, χρυσοί μου άνθρωποι, πριν παντρευτείς, δεν την είχες συνειδητοποιήσει; Έπρεπε να ξοδέψεις 20.000 ευρώ για μια γαμήλια τελετή και μια δεξίωση σε 200 από τους πιο κοντινούς σου άγνωστους για να το ανακαλύψεις; Κάποτε ο ένας βοηθούσε τον άλλον. Σήμερα όταν είσαι στα γόνατα, το πιο πιθανό είναι να σε σπρώξουν για να πέσεις κάτω, κοιτώντας το πεζοδρόμιο.

Δεν υποτιμώ την αξία της τεχνολογίας, της εξέλιξης και της ευκολίας που έφεραν τα πολυάριθμα επιτεύγματα σε πολλούς τομείς. Δεν υποτιμώ τα αεροπλανάκια με turbo κινητήρες, που μου επιτρέπουν να έρχομαι στην Αμερική, όποτε θέλω. Ούτε τα ταχύπλοα που θα με πάνε στη Σαντορίνη σε 4.5 ώρες. Ούτε τα ψυγεία, που γεννάνε παγάκια, ούτε τα πλυντήρια, που θα μου κάνουν τα ρούχα αστραφτερά χωρίς να κουνήσω το δαχτυλάκι μου. Ούτε βέβαια τα κινητά, ώστε να μπορέσω να καλέσω την αστυνομία, αν μου την πέσουν στον Λυκαβηττό. Και γνωρίζω πάρα πολύ καλά ότι η ανάπτυξη και η εξέλιξη έχουν πολλά θετικά, αλλά ταυτόχρονα και πολλά αρνητικά. Δεν είναι φιλοσοφίες όλα αυτά. Εγώ αναφέρομαι περισσότερο στον ανθρώπινο παράγοντα. Εκείνος υπέστη την μεγαλύτερη αλλοίωση. Μια αέναη «τρεχάλα» στο χρήμα, τη μεγάλη ζωή, τα ψώνια. Ένα αέναο άγχος, για το μεγαλύτερο σπίτι, το γρηγορότερο αμάξι, τη δουλειά που θα παίρνεις τα περισσότερα, αλλά δουλεύοντας 10 ώρες την ημέρα, χωρίς να ζεις ουσιαστικά. Οι μεγαλύτερες ανάγκες, γέννησαν μεγαλύτερες απαιτήσεις. Και οι μεγαλύτερες φιλοδοξίες, γέννησαν περισσότερα λαμόγια. Και η δυσκολότερη ζωή, γέννησε εγκληματικότητα. Και η εγκληματικότητα γέννησε φόβο. Και ο φόβος αποτελεί τροχοπέδη. Στην αισιοδοξία, στο όνειρο, στην εμπιστοσύνη, στη δημιουργικότητα.

Δεν θέλω, λοιπόν, να κοιτάξω το χθες. Δεν θέλω να σκέφτομαι πια τι ωραία που ήταν κάποτε. Δεν θέλω να σκέφτομαι ότι ουσιαστικά δεν είχα ανησυχίες. Δεν θέλω να σκέφτομαι ότι ο κόσμος ήταν καλύτερος. Δεν θέλω να σκέφτομαι ότι κάποτε οι άνθρωποι χαμογελούσαν. Δεν θέλω να συγκρίνω το χθες με το σήμερα. Ούτε το σήμερα θα μετατραπεί σε χθες, αν το αναλογιστώ ή το συγκρίνω. Ούτε ο τρόπος ζωής θα γυρίσει πίσω. Περισσότερο χρήσιμο είναι να μηδενίσεις το κοντέρ και να δεις τι μπορείς να κάνεις ΤΩΡΑ και όχι να φαντασιώνεσαι την γοητεία του παρελθόντος. Τι μπορείς να κάνεις τώρα, για να γίνουν τα πράγματα λίγο καλύτερα. Λίγο πιο ανθρώπινα, δεδομένων όμως των σημερινών παραμέτρων. Όχι των χτεσινών, που δεν πρόκειται να ξανάρθουν ποτέ –και αυτό είναι σίγουρο. Γιατί ο χρόνος δεν γυρνάει πίσω.

Έχει προσπαθήσει κανείς να κρατήσει τους δείκτες ενός ρολογιού; Η πίεση που ασκεί αυτός ο μικρός μεταλλικός δείκτης των λεπτών στο δάκτυλο είναι αδιανόητη…