Economics should be a morality play

Κρατώ μόνο τα 2/6α της αυθεντικότητας του τίτλου, καθότι τα υπόλοιπα 4/6α ανήκουν στον κύριο Paul Krugman. Ο Krugman –που για άλλους είναι ένας εκ των κορυφαίων οικονομολόγων εν ζωή, αλλά για άλλους ότι «τυχαίως» έγινε αποδέκτης του Βραβείου Nobel Οικονομικών- εξηγεί ότι τα Οικονομικά δεν είναι ένα παιχνίδι ηθικής. Ότι δεν είναι μια χαζοχαρούμενη ιστορία, στην οποία επιβραβεύεται η αρετή και τιμωρείται η φαυλότητα. Είναι ένα σύστημα οργανωμένης δραστηριότητας, χωρίς κάποια ιδιαίτερη ηθική σημασία. Οι πλούσιοι δεν αξίζουν απαραίτητα τον πλούτο τους (you can say that again!) και οι φτωχοί σίγουρα δεν αξίζουν την φτώχια τους. Παρόλα αυτά δεχόμαστε αυτό το σύστημα της αδιαμφισβήτητης ανισότητας, πολύ απλά γιατί τα συστήματα δεν λειτουργούν αν δεν υπάρχει ανισότητα. Όταν λοιπόν είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε την επαρκή ζήτηση για να επιτύχουμε τα επιθυμητά επίπεδα απασχόλησης, η θεμελιωδώς ανήθικη φύση των οικονομικών γίνεται ακόμα πιο οξεία. Και αυτή ακριβώς είναι μια κατάσταση κατά την οποία η αρετή γίνεται φαυλότητα και η σύνεση θεωρείται τρέλα, γιατί αυτό ακριβώς που χρειάζεται η αγορά είναι το να ξοδεύουν οι καταναλωτές, ακόμα και αυτό γίνεται χωρίς ιδιαίτερη συγκρότηση.

Μάλιστα. Αυτό είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα που επεξηγεί τέλεια γιατί ΔΕΝ πρέπει να φέρνουμε «ξένους» (σε οποιαδήποτε μορφή: ως παρατηρητές, τρόικα ή συμβούλους) για να μας «βοηθήσουν» και μας θυμίζει ταυτόχρονα πόσες φορές αυτό έχει επαναληφθεί στο παρελθόν, με δραματικά αποτελέσματα. Από την Τουρκοκρατία, μέχρι τους Α’ και Β’ Παγκόσμιους Πολέμους και από την «διάσωση» της Ολυμπιακής μέχρι το ΔΝΤ. This is why Patronage was always disastrous for this country. Εκτός από τους προφανείς λόγους και για έναν ακόμα. Ό,τι κάνουν αυτοί, εμείς μπορούμε ακόμα… χειρότερα. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Οι σπουδές, η εμπειρία και η γνώση του Krugman δεν αμφισβητούνται από κανέναν. Πως μπορείς άλλωστε να αμφισβητήσεις ένα Yale, ένα MIT, ένα Βραβείο Nobel, περίπου 20 βιβλία και δεκάδες επιστημονικά άρθρα και διαλέξεις. Αυτό που μπορεί να κάνει κάποιος όμως είναι να καταλάβει ότι όλες αυτές οι γενικευμένες –και αποδεδειγμένες- θεωρίες δε βρίσκουν εφαρμογή σε κάθε οικονομία, σε κάθε κοινωνία και σε κάθε τόπο. Δεν λέω βέβαια ότι για την κάθε χώρα πρέπει να αναπτυχθεί και μια διαφορετική οικονομική θεωρία. Αλλά μήπως θα έπρεπε;

Η Ελλάδα κουβαλά μια τεράστια κληρονομιά και μια τεράστια ιστορία, που ειδικά κατά τα νεώτερα χρόνια ήταν βαμμένη με αίμα, ξένες κατοχές, αδικίες, διωγμούς, επιθέσεις, εκβιασμούς, πολέμους και κακουχίες πάσης φύσης –οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές. Μέσα από όλα αυτά, μέσα από αυτόν τον περίπλοκο ρου αυτής της τόσο ιδιαίτερης ιστορίας δημιουργήθηκε ένας λαός με περίεργο ταμπεραμέντο. Ένας λαός που ωστόσο διαβρώθηκε σιγά-σιγά και εκεί που κάποτε ίσχυε το «όλοι ενωμένοι σα γροθιά», τώρα χαρακτηρίζεται από ένα ατέρμονο «παρτάκι». Ο καθένας τον εαυτό του. Ο καθένας τη βολή του. Ο καθένας τα συμφέροντά του. Και δεν φτάνει να είμαστε εμείς καλά… πρέπει και οι δίπλα να είναι άσχημα, για να νιώθουμε εμείς καλύτερα. Και μετά έρχεται και η ατάκα «μαζί τα φάγαμε», γνωστού και μη εξαιρετέου πολιτικού οδοστρωτήρα, για να γίνει the straw that broke the camel’s back.

Αλλά ας γίνω πιο σαφής με αριθμούς και παραδείγματα. Ο μέσος μισθός ενός υπαλλήλου αυτή τη στιγμή είναι περίπου (περίπου) 1000 ευρώ. Χωρίς να αποκλείονται φυσικά οι αποκλίσεις, προς τα πάνω και προς τα κάτω. Και πάμε στα μηνιαία πάγια έξοδα των: 80 ευρώ για κινητό, 200 ευρώ για ΔΕΗ (όχι τους καλοκαιρινούς μήνες), ΟΤΕ και ΕΥΔΑΠ, 100 ευρώ κοινόχρηστα, 100-200 ευρώ δόσεις πιστωτικών καρτών και περίπου 200 ευρώ (αλλά σίγουρα περισσότερα) για σούπερ μάρκετ (και όχι αγοράζοντας χαβιάρι βέβαια). Αυτά αυξάνονται αν έχουμε δόσεις στεγαστικών ή άλλου είδους δανείων. Από την άλλη έχουμε και έξοδα που μπορεί να λαμβάνουν χώρα 2-3 φορές το χρόνο, όπως ασφάλιστρα αυτοκινήτου, ζωής και συνταξιοδοτικό (γιατί ποιος στην ηλικία των 40 σήμερα θα έχει σύνταξη στα 90;) και σήματα κυκλοφορίας. Αν, δε, σε αυτά προσθέσουμε και κάνα έκτακτο ιατρικό… μας προκαλείται ακούσιος κλαυσίγελος.

Από την άλλη, αν είσαι ελεύθερος επαγγελματίας –και δεν εννοώ στο επίπεδο του Χόντου- τα πράγματα είναι ακόμα πιο δραματικά. Γιατί αν οι καθαρές σου αμοιβές είναι ας πούμε 1000 ευρώ, πρέπει να πληρώσεις 23% ΦΠΑ, 20% παρακράτηση φόρου και από 200 μέχρι και 350 ευρώ το μήνα για ΤΕΒΕ (!). Φευ! Η ασφάλεια του ΤΕΒΕ δεν συμβαδίζει με το ύψος των αποδοχών του ασφαλισμένου, αλλά πέφτει ως ταρίφα, ανάλογα με τα χρόνια που την έχεις (την ασφάλεια). Είτε βγάζει δηλαδή κάποιος το μήνα 300 ευρώ είτε 10.000 ευρώ, η ταρίφα είναι ακριβώς η ίδια. Και φυσικά η «περίφημη» ασφάλιση στο ΤΕΒΕ είναι απαραίτητη, αν θέλεις να κάνεις δική σου επιχείρηση, γιατί πως αλλιώς θα έχει έσοδα το κράτος; Από τον μεγαλογιατρό και τον μεγαλοδικηγόρο που βγάζει 40.000 από μια υπόθεση; Όχι βέβαια. Εδώ γνωστότατη δικηγόρος του Κολωνακίου –γνωστή και για την πολιτική της δράση- δήλωσε πέρσι ετήσιο εισόδημα 10.000 ευρώ (εδώ προκαλείται και πάλι ο γνωστός κλαυσίγελος)!

Υπό αυτές τις συνθήκες, μου είναι πραγματικά άγνωστο, αδιανόητο και άξιον απορίας, το πώς ακριβώς δημιουργούνται –σύμφωνα με τις δηλώσεις της κυβέρνησης- οι βάσεις για ανάπτυξη, για τόνωση της αγοράς, για τόνωση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και των νοικοκυριών. Αυτό το ανελέητο κυνήγι σίγουρα δεν έχει βρει το στόχο του. Ή μήπως τον έχει βρει; Διαβολικά βολικό σχέδιο (!).

Εξηγείστε μας λοιπόν κύριε Krugman, όταν τα μαγαζιά κλείνουν, οι μισθοί πέφτουν, οι απολύσεις πληθαίνουν, οι πολιτικοί συνεχίζουν να τρώνε ακατάπαυστα, οι φόροι αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο κάθε εξάμηνο σχεδόν (άραγε όντως δε θα αυξηθεί κι άλλο το ΦΠΑ;), αυξάνοντας τις πιθανότητες κοινωνικής –εκτός από οικονομικής- εξαθλίωσης, όχι μόνο των Ελλήνων, αλλά και των αλλοδαπών που ζουν εδώ –οι οποίοι σε λίγο θα έχουν δύο επιλογές: ή να πάνε από εκεί που ήρθαν ή να σκοτώνουν για να φάνε (το δεύτερο φαίνεται πιο πιθανό, καθώς στην πατρίδα τους δύσκολα θα γυρίσουν)- πως ακριβώς εννοείτε αυτό το «τα Οικονομικά δεν είναι παιχνίδι ηθικής»; Τα Οικονομικά ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ να είναι ένα παιχνίδι ηθικής. Γιατί ακριβώς χωρίς αυτή την ηθική έφτασε η Ελλάδα σε αυτό το σημείο. Τριάντα χρόνια φαγοπότι ήταν αυτά. Μη μας λέτε λοιπόν ότι η αρετή γίνεται φαυλότητα και η σύνεση τρέλα. Μη μας λέτε ότι πρέπει να ξοδέψουμε για να κινηθεί η αγορά. Μη μας λέτε ότι πρέπει να αποτρελαθούμε, πριν γίνουμε ξανά γνωστικοί. Πρώτον, γιατί αυτά δεν «παίζουν» εδώ. Δεύτερον, γιατί ο κόσμος δεν έχει πλέον να ξοδέψει, ούτε με, αλλά ούτε χωρίς σύνεση. Τρίτον, γιατί το φαύλο κράτος είναι εκείνο που πρέπει να κόψει από τη ρίζα τα πλοκάμια της ασυδοσίας, της γραφειοκρατίας και της οκνηρίας και να επαναδομήσει την οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική στο επίπεδο που τους πρέπει. Γι’ αυτό εκλέγουμε τις κυβερνήσεις. Για να μας οδηγούν. Εκεί λοιπόν που κινείται μια κυβέρνηση, σίγουρα εκεί αργά ή γρήγορα θα κινηθεί και ο λαός. Στο «παρτάκι» που λέγαμε πριν.

Γι’ αυτό, κύριε Krugman, κρατήστε αυτές τις θεωρίες για τις χώρες, τις οικονομίες των οποίων έχετε «ζήσει» και «αφουγκραστεί»… τουτέστιν της Αμερικής. Στην Ελλάδα αυτά δεν εφαρμόζονται. Πως μπορεί μια Τρόικα ξένων να γνωρίζει από κοντά την πορεία της οικονομίας, της κοινωνίας και της πολιτικής ώστε να μπορεί να εφαρμόσει εκείνα ακριβώς τα μέτρα που ΚΑΙ θα επαναφέρουν την οικονομία σε βιώσιμους ρυθμούς, αλλά ΚΑΙ θα δώσουν στην κοινωνία το απαραίτητο όραμα για να προσπαθήσει για το καλύτερο; Γιατί μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα είναι πραγματικά ολέθρια και ο χειμώνας –όπως έχουμε ξαναπεί- προβλέπεται αβάσταχτα βαρύς.

Στην Εντατική ή όχι ακόμα; (Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News 27/09/2010)

Παρά τον κίνδυνο της επανάληψης, είναι αδύνατον να μη γίνεται διαρκής και ενδελεχής αναφορά στην σημερινή κατάσταση του μέσου Έλληνα. Είναι αυτό που μας πονά περισσότερο. Είναι αυτό που βλέπουμε γύρω μας. Είναι αυτό που ζούμε καθημερινά και αυτό που ενδεχομένως ζήσουμε τα επόμενα χρόνια. Κάποιοι είναι αισιόδοξοι. Ότι αν ξεπεράσουμε το επόμενο καλοκαίρι, τα πράγματα θα βελτιωθούν. Κάποιοι πιστεύουν ότι δεν έχουμε ακόμα δει τα χειρότερα. Κάποιοι βλέπουν φως στο τούνελ, αλλά μετά το 2013. Ενώ κάποιοι λένε πως η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει και πως ο Έλληνας απλά θα μάθει σιγά-σιγά να ζει με λιγότερα.

Κάθε μέρα –μα κάθε μέρα- ακούμε για απολύσεις γνωστών, φίλων και συγγενών. Ανθρώπων που έχουν δουλέψει αρκετά χρόνια και διαθέτουν πείρα, αλλά και εξαιρετικά αξιόλογων. Εκείνοι που μιλούν για 1.000.000 ανέργους μέχρι το τέλος της χρονιάς, θα πρέπει να ξανακοιτάξουν τα νούμερα, τα οποία εικάζω ότι θα είναι πολύ υψηλότερα. Άνθρωποι με οικογένειες, 1 ή 2 παιδιά –μην ξανοιγόμαστε και πολύ- και παντός είδους υποχρεώσεις. Δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει δηλαδή.

Η κατάσταση σε όλο το κέντρο της Αθήνας είναι περίπου η ίδια. Ακόμα και στο Κολωνάκι, που θεωρείται και είναι περιοχή στην οποία κινείται κόσμος που ανήκει σε ανώτερα οικονομικά στρώματα, τα μαγαζιά κλείνουν το ένα μετά το άλλο, όχι μόνο λόγω των εξαιρετικά υψηλών –ακόμα- ενοικίων, αλλά και λόγω της χαμηλής αγοραστικής κίνησης. Στην Ερμού έχουν κλείσει επίσης πολλές εμπορικές επιχειρήσεις, όπως και στην Πατησίων και το κέντρο του Πειραιά. Είναι παράδοξο, αλλά πρέπει να επισημανθεί ότι οι καφετέριες και τα εστιατόρια είναι σχεδόν πάντα γεμάτα. Κάτι το οποίο μπορεί να μεταφραστεί απλοϊκά ως εξής: ΟΚ δε θα αγοράσω ρούχα, παπούτσια, τσάντες, αυτοκίνητο (τομέας ο οποίος παρουσιάζει πτώση της τάξης του 38%), αλλά εγώ τη διασκέδασή μου, έστω και τον καφέ μου το απόγευμα, αποκλείεται να την κόψω. Καλό και υγιές από τη μία…

Κατά τα άλλα τι γίνεται όμως; Παλαιότερα η μεγαλύτερη πλειοψηφία του κόσμου δεν φοβόταν πραγματικά. Ο Έλληνας ήταν πάντα κιμπάρης. Θα βγει, θα διασκεδάσει, θα φάει και θα αφήσει φιλοδώρημα. Θα πάει διακοπές 2 βδομάδες. Θα στείλει τα παιδιά του φροντιστήριο. Θα τους αγοράσει τα καλύτερα –ή αυτά που μπορεί. Ο Έλληνας δεν ήταν ποτέ μίζερος σε τέτοια θέματα. Φευ! Οι καιροί έχουν αλλάξει δραματικά. Τα φιλοδωρήματα είναι ελάχιστα πλέον –αν και όποτε δίνονται. Οι διακοπές είναι μετριασμένες, ενώ επιδιώκεται διακριτικά η φιλοξενία σε φίλους ή γνωστούς. Τα παιδιά μοιράζονται τα ρούχα και τα παιχνίδια. Ενώ, έχουν μειωθεί στο ελάχιστο τα παντός είδους οικονομικά ανοίγματα –βλέπε δάνεια, χρηματιστήριο, μεγάλες αγορές κ.λπ. Αυτό που κάνει στους περισσότερους από εμάς εντύπωση είναι η αντιμετώπιση στα εμπορικά μαγαζιά. Θα αναφερθώ σε πασίγνωστη αλυσίδα καλλυντικών και ειδών ευρείας κατανάλωσης και όχι μόνο, λέγοντας ότι η συμπεριφορά των υπαλλήλων δεν έχει πλέον απολύτως καμία σχέση με εκείνη 2 ετών πριν. Όλοι είναι εξαιρετικά ευγενείς, προσηνείς και «ενοχλητικά» εξυπηρετικοί. Λογικό!

Βέβαια υπάρχει και η άλλη μερίδα. Εκείνη που δεν έχει καταλάβει τίποτα. Εκείνη που αγνοεί και περιφρονεί εκουσίως και ακουσίως την λέξη «κρίση». Εκείνη η μερίδα κυκλοφορεί –ακόμα- με Cayenne και φουσκωτά των 150.000 ευρώ στα ανοιχτά του Σουνίου. Εκείνη που έχει 100% φοροδιαφύγει. Εκείνη που έχει βγάλει χρήμα, μαύρο όσο το μαζούτ. Αλλά επειδή όλα είναι αλυσίδα –σε αυτή η ζωή- κάποια στιγμή ο αντίκτυπος θα φτάσει και εκεί. Όλοι άλλωστε είναι μέλη αυτής της κοινωνίας και όχι αποσπασματικά κομμάτια της.

Από την άλλη τα πράγματα στην Ευρώπη δεν είναι καλύτερα. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, αλλά και σε ισχυρές, όπως είναι η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία. Χώρες που έχουν ανάπτυξη, προσελκύουν επενδύσεις και παράγουν. Κι όμως. Στην Αγγλία ο αριθμός των ανέργων έχει σκαρφαλώσει σε επικίνδυνα νούμερα. Στην Ισπανία προετοιμάζονται για την πρώτη massive –ελλείψει άλλου επιθετικού προσδιορισμού στην Ελληνική- απεργία μετά από 8 περίπου χρόνια. Στη Γαλλία ο Σαρκοζί αντιμετωπίζει προβλήματα όχι μόνο εις ότι αφορά τους Ρομά, αλλά και στο μέτωπο της εργασίας, της ακρίβειας, των περικοπών και φυσικά των αυστηρών φορολογικών μέτρων που έχει υιοθετήσει. Η Ιταλία παραπαίει με τεράστιο οικονομικό έλλειμμα και τα σκάνδαλα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας –το ένα μετά το άλλο και πάσης φύσεως- διχάζουν την κοινή γνώμη όσον αφορά τον Μπερλουσκόνι. Στη Γερμανία, δε, το έλλειμμα αυξάνεται επικινδύνως και αντιστρόφως ανάλογα με την δημοτικότητα της Μέρκελ.

«Δεν φταίει ο κόσμος», λένε όλοι. «Οι πολιτικοί φταίνε». Εκείνοι που έπαιζαν με το δημόσιο χρήμα. Εκείνοι που παριστάνουν τους ειδήμονες, αλλά δεν έχουν ιδέα από οικονομική διαχείριση. Εκείνοι που δήθεν φροντίζουν για το καλό της πατρίδας τους, αλλά το μόνο που κάνουν είναι να κοιτάνε το καλό του εαυτούλη τους.

Σε σειρά συνεντεύξεων, που έλαβαν χώρα σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε ιδιοκτήτες καταστημάτων, νέους επιχειρηματίες, εργάτες και συνταξιούχους, η απάντηση ήταν η ίδια. Όλοι είναι έξαλλοι και δηλώνουν ότι είναι αδιανόητο να πληρώσουν εκείνοι τις τζογαδόρικες πράξεις εκείνων που έπαιξαν με το δημόσιο χρήμα, εκείνων που έθεσαν σε κίνδυνο χιλιάδες θέσεις εργασίας, εκείνων που έθεσαν σε κίνδυνο την οικονομία και δυσκόλεψαν τόσο πολύ τα πράγματα για τη νεότερη γενιά που θα ήθελε πολύ να ζήσει το επίπεδο διαβίωσης που απήλαυσαν οι γονείς τους.

Μερικοί αναγνωρίζουν ότι ενδεχομένως συνέβαλλαν στην κρίση, ξοδεύοντας περισσότερα από όσα μπορούσε εντέλει να αντέξει η τσέπη τους και δήλωσαν ότι μάλλον δεν υπάρχει εναλλακτική από το να δοθεί αρωγή σε χώρες όπως η Ελλάδα, έτσι ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο χειρότερης οικονομικής κατηφόρας. Υπάρχει μια μερίδα του κόσμου που θα αντέξει τη μείωση μισθών και συντάξεων, φτάνει να γνωρίζει ότι οι πολιτικοί θα δράσουν υπεύθυνα και θα ξεκαθαρίσουν την κατάσταση. Και παρά τα προβλήματα που κάτι τέτοιο δημιουργεί, η εναλλακτική της διάλυσης της ΕΕ αποτελεί απλά ένα εφιαλτικό σενάριο.

Αλλά οι προκλήσεις είναι πολλές, όσο η ανάρρωση προχωρά με αργούς ρυθμούς –αν προχωρά. Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η οικονομία βιώνει και πάλι χαμηλούς ρυθμούς, μετά την αρχική τόνωση που έλαβε την άνοιξη. Η ανεργία έχει κολλήσει στο 10% για πολλούς μήνες, ενώ ο εφιάλτης της πτώχευσης σε χώρες όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία επέστρεψε.

Στις προαναφερθείσες συνεντεύξεις ορισμένοι επιχειρηματίες και ιδιοκτήτες καταστημάτων δήλωσαν ότι η κρίση ήταν μια ευκαιρία ανανέωσης. Στη Γερμανία, τα συνδικάτα και οι ανώτατα στελέχη έλαβαν την απόφαση να μειώσουν –επίσημα- τις ώρες εργασίας, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απολύσεις. Ένας τραπεζίτης στην Ισπανία, που έχασε τη δουλειά του, τώρα ασχολείται με τις κατασχέσεις χιλιάδων σπιτιών, βγάζοντας αρκετά μεγάλο κέρδος. One man’s meat is another man’s poison!

Ακόμα όμως και οι τυχεροί που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν ως τώρα τις εργασίες τους, ανησυχούν ιδιαίτερα για τα προγράμματα λιτότητας στην Ευρώπη. «Είμαστε κομμάτι μιας γενιάς, που δεν είναι σίγουρη για τίποτα. Τα πάντα μπορεί να χαθούν από την μία μέρα στην άλλη», δήλωσε μια Γαλλίδα, υψηλόβαθμο στέλεχος Δημοσίων Σχέσεων.

Οι λιγότερο τυχεροί προσπαθούν να εξοικονομήσουν και να αποταμιεύσουν ό,τι μπορούν, αλλά ανησυχούν ιδιαίτερα για το τι μέλλει γεννέσθαι όταν αυτές οι αποταμιεύσεις εξανεμιστούν. Οι περισσότεροι φοβούνται ότι τα παιδιά τους δεν πρόκειται να βρουν εργασία, ακόμα και αν διαθέτουν πανεπιστημιακά διπλώματα. Και αυτοί οι φόβοι γίνονται όλο και πιο βαθιοί, κάθε φορά που βλέπουν έναν υπάλληλο τράπεζας να κάνει κατάσχεση σε σπίτια και αυτοκίνητα και κάθε φορά που αναγκάζονται να καταψύξουν το ψωμί, έτσι ώστε να διαρκέσει όλη τη βδομάδα.

Αυτή είναι η ποιότητα ζωής που φανταζόμασταν κάποτε; Αυτά τα όνειρα είχαμε για τα παιδιά μας; Αυτό το μέλλον μας περιμένει; Εντέλει έχουμε απλά εισαχθεί, είμαστε ήδη στην εντατική ή τελούμε υπό ανάρρωση; Χωρίς να θέλω να φανώ απαισιόδοξη, αλλά απλά ρεαλίστρια, θα έλεγα ότι το τελευταίο σκέλος της ερώτησης είναι μάλλον ένα ανέκδοτο, που μόνο κλαυσίγελο θα μπορούσε να προκαλέσει.

Δούρειος Ίππος ή… (Εφημερίδα Greek News 20/09/2010)

…απλά παντελής έλλειψη συναίσθησης, μνήμης και σεβασμού; Εννέα χρόνια και κάποιες μέρες πέρασαν από την μαύρη εκείνη Τρίτη. Εκείνη που σκοτώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι κατά τη διάρκεια της πιο άρτια συντονισμένης, στην παγκόσμια ιστορία, τρομοκρατικής επίθεσης. Το θυμάμαι σα να είναι τώρα. Ήταν ένα ζεστό απόγευμα στην Αθήνα, όταν ξαφνικά διακόπηκαν όλα τα τηλεοπτικά προγράμματα, για να αρχίσει η μετάδοση της φρίκης. Με σοκ, φόβο και δέος παρακολουθούσαμε καρέ-καρέ την εκούσια ρήψη του αεροπλάνου στους Δίδυμους Πύργους, από την ερασιτεχνική κάμερα, την επίθεση στο Πεντάγωνο στην Virginia και την πτώση του 4ου αεροσκάφους σε αγροτική περιοχή της Pennsylvania. Οι εικόνες από τη Νέα Υόρκη όμως θα μείνουν ανεξίτηλες. Άνθρωποι πηδούσαν από τα παράθυρα, στην προσπάθειά τους να σωθούν, οι σειρήνες της πυροσβεστικής και της αστυνομίας ακούγονταν σχεδόν απόκοσμες και ο κόσμος έτρεχε πανικόβλητος, την ώρα που τα σύμβολα της αμερικανικής υπερδύναμης κατέρρεαν σαν πύργοι στην άμμο.

Ανάληψη ευθύνης: Al Qaeda και Osama Bin Laden. Απολογισμός: περίπου 3.000 νεκροί, περίπου 6.000 τραυματίες, δεκάδες κατεστραμμένα κτίρια και αυτοκίνητα, σοκαρισμένη όλη η υφήλιος.

Αυτό ήταν λοιπόν. Η τιμωρία της Αμερικής από τους «ηθικούς» του Ισλάμ. Η τιμωρία των πλουσίων που επιβάλουν τη δημοκρατία τους ανά τον κόσμο. Η τιμωρία της υπερφίαλης υπερδύναμης. Και από τότε τα αντίποινα. The War on Terror. Η εισβολή στο Αφγανιστάν και το ανελέητο κυνήγι του άφαντου Bin Laden, που κρύβεται στα βουνά, ηγείται αριστοτεχνικά της παγκόσμιας τρομοκρατικής ομάδας και κυκλοφορεί video στο Al Jazeera ανακοινώνοντας ότι θα υπάρχουν κι άλλες επιθέσεις, όταν εκείνοι θα νομίζουν ότι όλα έχουν τελειώσει. Όταν εκείνοι θα νομίζουν ότι είναι ήσυχοι.

Ανάμεσα στις απώλειες της 11ης Σεπτεμβρίου έτυχε να είναι και το ιστορικό εκκλησάκι του Άγιου Νικόλα στη Liberty Street, απέναντι από τον Νότιο Πύργο του World Trade Center. Το κτίριο που στέγαζε το εκκλησάκι κτίστηκε το 1832, ενώ οι πρώτες λειτουργίες τελέστηκαν το 1916. Το πανέμορφο εκκλησάκι είχε πλάτος μόλις 7 μέτρα, μήκος 17 και ύψος 11, αλλά παρά το μικρό του μέγεθος αποτελούσε μία πολύ δεμένη, ευλαβική και ισχυρή ενορία, ενώ το επισκέπτονταν συχνά και άνθρωποι διαφορετικής πίστης, είτε για προσευχή είτε απλά ως καταφύγιο ηρεμίας στο κέντρο της πολύβουης μητρόπολης. Στον Άγιο Νικόλα υπήρχαν οστά όχι μόνο του ίδιου του Αγίου, αλλά και της Αγίας Αικατερίνης και του Άγιου Σάββα, που αποτελούσαν δωρεά του Νικολάου του Δευτέρου, του τελευταίου τσάρου της Ρωσίας. Όπως είναι φυσικό δεν ανεκτήθησαν ποτέ μετά την ολοσχερή καταστροφή της εκκλησίας. Τα μόνα αντικείμενα που βρέθηκαν ήταν κάποιες κατεστραμμένες εικόνες του Αγίου Διονυσίου και της Ζωοδόχου Πηγής, κεριά, ένας σταυρός και μια μικρή καμπάνα.

Από τότε το κενό. Συζητήσεις επί συζητήσεων και σχέδια επί σχεδίων, αλλά καμία απόφαση, ούτε για την ακριβή τοποθεσία της επαναδόμησης του ναού και ούτε φυσικά για την ακριβή ημερομηνία της έναρξης των εργασιών. Και ξαφνικά ξεφυτρώνει το σενάριο δημιουργίας Ισλαμικού κέντρου και τζαμιού. Θα το χαρακτήριζα έως και τραγικό με μια πρώτη σκέψη. Θα σκεφτόμουν άνετα ότι κάτι τέτοια μόνο στην Ελλάδα θα συνέβαιναν. Αλλά… από ότι φαίνεται όχι. Ένα γνήσιο θέατρο του παραλόγου. Στο Σημείο που πέθαναν χιλιάδες άνθρωποι, εξαιτίας του μίσους των Μουσουλμάνων, θα γίνει τζαμί; Στο Σημείο που έλαβε χώρα η πιο φρικιαστική και θρασύτατη τρομοκρατική επίθεση της ιστορίας από «ανθρώπους» τυφλωμένους από το μίσος που τους εμπνέει το Κοράνι, θα δημιουργηθεί Ισλαμικό Κέντρο; Am I missing something here;

Μετά την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων, οι Αρχές του Λιμανιού της Νέας Υόρκης ήρθαν σε συμφωνία με τον Κυβερνήτη Pataki για την κατασκευή της εκκλησίας στον αριθμό 130 της Liberty Street. Εκεί υπήρχε περισσότερος χώρος για την ανέγερση του ναού, που δικαιολογημένα θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος, αφού δυνητικά θα συγκέντρωνε πλήθος κόσμου –και όχι μόνο Χριστιανούς Ορθόδοξους- που θα το επισκέπτονταν σαν μνημείο, αλλά και σαν τόπο περισυλλογής. Παρόλα αυτά η Αρχιεπισκοπή και οι Αρχές δεν συμφώνησαν εντέλει σε όλες τις λεπτομέρειες. Η ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή κατηγόρησε (δικαίως) την πολιτεία της Νέας Υόρκης ότι γυρίζει την πλάτη στην ιστορική εκκλησία, που ήταν και η μόνη που καταστράφηκε κατά τις επιθέσεις. Την ίδια στιγμή μάλιστα που από ότι φαίνεται τα πράγματα προχωρούν πολύ πιο γρήγορα για το τζαμί, το οποίο σχεδιάζεται να κατασκευαστεί κοντά στο Ground Zero. Και όχι μόνο αυτό. Φαίνεται ότι ο Obama στηρίζει και προωθεί την κατασκευή του. Ή μήπως αυτό δεν πρέπει να μας προκαλεί καμία έκπληξη;

«Δεν σχολίασα και δεν σχολιάζω το σκεπτικό του να δημιουργηθεί ένα τζαμί στο συγκεκριμένο σημείο. Εγώ σχολίασα απλά για το δικαίωμα που έχουν οι άνθρωποι στην ανεξιθρησκία. Ένα από τα θεμελιακά δικαιώματα που εδραιώθηκαν σε αυτή τη χώρα.», είπε ο πρόεδρος. Ως λογικό, οι Ρεπουμπλικάνοι, αλλά και οι συγγενείς των θυμάτων, καταδίκασαν τις δηλώσεις του προέδρου, για την ανέγερση του τζαμιού που αποτελεί ένα μόνο μέρος από το Ισλαμικό Κέντρο –επένδυση ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων.

Η εκπρόσωπος των θυμάτων της 11ης Σεπτεμβρίου Debra Burlingame, αλλά και αδερφή ενός εκ των πιλότων που σκοτώθηκαν κατά τις επιθέσεις, δήλωσε «Ο Barack Obama εγκατέλειψε την Αμερική στο σημείο που η καρδιά της έσπασε 9 χρόνια πριν. Η ανέγερση ενός τζαμιού στο Ground Zero είναι μια εκουσίως προκλητική πράξη, που ίσως πυροδοτήσει κι άλλα μακελειά στο όνομα του Αλλάχ». Η Sally Regenhard, ο γιος της οποίας ήταν ένας από τους πυροσβέστες που σκοτώθηκαν στο World Trade Center, είπε ότι ο πρόεδρος δεν έχει καταλάβει τι συμβαίνει και ποια είναι η ουσία του θέματος. «Παρόλο που είμαι οπαδός του, πιστεύω πραγματικά ότι δεν έχει καθαρή οπτική επί του θέματος, το οποίο δεν έχει να κάνει με την ανεξιθρησκία. Είναι απλά παντελής έλλειψη ευαισθησίας για τις οικογένειες των ανθρώπων που χάθηκαν εκείνο τον Σεπτέμβρη.» Ο Ρεπουμπλικάνος Peter King, δήλωσε: «Ο Obama κάνει ένα μεγάλο λάθος. Είναι δείγμα αναισθησίας και αδιαφορίας από την πλευρά της μουσουλμανικής κοινότητας να θέλει να φτιάξει ναό στην σκιά του Ground Zero. Το σωστό και ηθικό για τον πρόεδρο Obama θα ήταν να κάνει τους μουσουλμάνους να σεβαστούν τις οικογένειες εκείνων που πέθαναν και να χτίσουν το ναό τους μακριά από εκεί.»

Από την άλλη, ο Δημοκρατικός Jerrold Nadler, δήλωσε ότι «το μίσος δεν έχει θέση στην αμερικανική κοινωνία. Η κυβέρνηση και η εκκλησία είναι δύο ξεχωριστές οντότητες. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να αποφασίσει ούτε να επηρεάζει κανέναν για το που μπορεί ή δεν μπορεί να χτιστεί ένα τζαμί, μια εκκλησία, μια συναγωγή κ.λπ. Η Αμερική στηρίζεται την Αρχή της ανεξιθρησκίας και της ανοχής και αυτό παραμένει εξίσου σημαντικό, όσο ήταν και 234 χρόνια πριν».

Το ερώτημα παραμένει. Ο Obama γνωρίζει πολύ καλά ότι οι λόγοι του ακούγονται όχι μόνο από τους Αμερικανούς, αλλά και από ολόκληρο τον κόσμο. Σίγουρα οι δηλώσεις του χαροποίησαν τα μουσουλμανικά πλήθη, αλλά σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το CNN, η πλειοψηφία των Αμερικανών (περίπου το 70% εκ των ερωτηθέντων) αντιτίθεται σφόδρα στην ανέγερση του τζαμιού στην συγκεκριμένη περιοχή, ενώ μόνο το 29% το εγκρίνει.

Το θέμα είναι ότι επειδή κάποιος έχει το δικαίωμα να κάνει κάτι, δεν σημαίνει αυτόματα ότι αυτή η πράξη θα είναι και ορθή. Άλλωστε αυτή είναι και η έννοια της ανοχής, της ειρήνης, του σεβασμού και της κατανόησης. Δεν είναι λοιπόν νομικό το θέμα. Άλλωστε ο κάθε άνθρωπος έχει πολυάριθμα νομικά δικαιώματα. Είναι θέμα σεβασμού σε μια τραγική στιγμή της αμερικανικής, αλλά και της παγκόσμιας, ιστορίας. Ας μην ξεχνάμε βέβαια ότι το Ισλάμ δεν αποτελεί μόνο θρησκεία, αλλά και πολιτικό δόγμα.

Τι σημαίνει λοιπόν η κίνηση Obama; Ήταν απλά μια λάθος δήλωση, που αισθάνθηκε ότι έπρεπε να κάνει; Ήταν κάτι casual; Ή μήπως επαληθεύονται οι θεωρίες περί Δούρειου Ίππου; Ότι δηλαδή σταδιακά και αριστοτεχνικά σχεδιάζεται ο εκ-μουσουλμανισμός της Αμερικής;

Η μετωπική επίθεση Obama (Εφημερίδα Greek News 13/09/2010)

Είναι γεγονός ότι οι Αμερικανοί ανησυχούν ιδιαίτερα για την οικονομία, την δουλειά και την περιουσία τους. Είναι επίσης γεγονός ότι αναρωτιούνται για το αν οι εκπρόσωποι -που οι ίδιοι επέλεξαν- στην Washington έχουν συγκεκριμένο σχέδιο για να βγει η χώρα από την βαθιά κρίση. Και η αλήθεια είναι ότι έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν, ειδικά λόγω της αύξησης του αριθμού απολύσεων, των συγχωνεύσεων, του κλεισίματος εταιρειών, της γενικής πτώσης της αγοράς, αλλά και του ολοένα και αυξανόμενου δημοσίου χρέους –που έχει φτάσει σε αστρονομικά επίπεδα. Παρόλα αυτά, αυτή την βδομάδα δόθηκε στους ψηφοφόρους η δυνατότητα να επιλέξουν την κατεύθυνση της χώρας από το Νοέμβριο και μετά.

Ο Πρόεδρος Obama, ο οποίος έχει καθυστερήσει ιδιαίτερα να προβεί σε δηλώσεις και διάλογο επί του θέματος, έδωσε εντέλει δύο εξαιρετικά ευαίσθητους και γεμάτους πάθος λόγους. Δήλωσε λοιπόν ότι για να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να σταθεροποιηθεί η οικονομία, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τις επενδύσεις τους και αυτό θα πρέπει να γίνει εις βάθος χρόνου. Δήλωσε επίσης ότι η χώρα δεν θα είναι ποτέ σε θέση να πολεμήσει την ύφεση, αν το Κογκρέσο υποχωρήσει στις απαιτήσεις των Ρεπουμπλικάνων για να δοθούν στους πλούσιους φοροαπαλλαγές της τάξης των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Φυσικά οι λόγοι αυτοί απευθύνονταν στον John Boehner, ηγέτη των Ρεπουμπλικάνων, που εξέφρασε την σκληρή στάση του κόμματός του. Σε ένα λόγο του στο Οχάιο τον περασμένο μήνα δήλωσε ότι «η προοπτική υψηλότερων φόρων, αυστηρότερων κανόνων και περισσότερων ρυθμιστικών κανόνων» πνίγουν στην κυριολεξία κάθε προσπάθεια εξόδου από την ύφεση.

Ο Obama είχε απόλυτο δίκιο βέβαια όταν είπε ότι οι προτάσεις του Boehner δεν είναι τίποτε παραπάνω από την επιστροφή στην οικονομική κακοδιαχείριση της περασμένης δεκαετίας. Στις ίδιες δηλαδή πολιτικές που μετέτρεψαν τα πλεονάσματα σε ελλείμματα, που κατέστρεψαν το οικονομικό σύστημα και έστειλαν εκατομμύρια Αμερικανούς σε μακροχρόνια ανεργία.

Και κατόπιν έθεσε την ρητορική ερώτηση στον αμερικανικό λαό: «Θέλουμε να επιστρέψουμε σε αυτές τις αποτυχημένες πολιτικές που έφεραν την οικονομία μας στο χείλος του γκρεμού;»

Ο μετωπικός πόλεμος τώρα αφορά τις φοροαπαλλαγές του Προέδρου George W. Bush, η χρονική διάρκεια των οποίων λήγει στο τέλος αυτής της χρονιάς. Ο Obama θέλει να καταστήσει μόνιμες τις φοροαπαλλαγές για τις οικογένειες που έχουν εισόδημα κάτω των 250,000 δολαρίων το χρόνο και να τις αναστείλει στο τέλος της χρονιάς για εκείνους που βγάζουν περισσότερα –δηλαδή περίπου για το 2% του συνόλου των φορολογούμενων. Ο Boehner δήλωσε πως θα επιθυμούσε να επεκταθούν χρονικά οι φοροαπαλλαγές για δύο χρόνια, παρόλο που η διάθεση είναι διάχυτη ανάμεσα στους Ρεπουμπλικάνους για την μόνιμη εφαρμογή τους.

Αν το σκεφτεί κάποιος αποστασιοποιημένα και αντικειμενικά, αυτό έχει λογική. Γιατί αν καταστούν μόνιμες οι φοροαπαλλαγές της μεσαίας τάξης, θα δοθεί άμεση ώθηση στην αδύναμη οικονομία. Αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο φυσικά να γίνει και για τους πλούσιους. Οι Αμερικανοί της μεσαίας τάξης συνήθως ξοδεύουν τα ποσά που εξοικονομούν από τις φοροαπαλλαγές, σε αντίθεση με τους πλούσιους, οι οποίοι τα αποταμιεύουν. Και αυτό φυσικά δεν ισχύει μόνο για τους Αμερικανούς. Μακροπρόθεσμα λοιπόν θα χρειάζονται περισσότερα έσοδα για την αναδόμηση της οικονομίας, του συστήματος υγείας και των υπολοίπων δημοσίων υποχρεώσεων.

Ο Obama απέφυγε αυτή τη σκληρή αλήθεια, αλλά αυτό δεν αποτελεί ιδιαίτερη έκπληξη. Όμως ο Boehner και η θέση του κόμματός του αποτελεί μια ξεκάθαρη και μάλλον προκλητική στάση άρνησης της πραγματικότητας. Στην πραγματικότητα εκείνο που έστειλε την αμερικανική οικονομία στον πάτο και την μεσαία τάξη στην καταστροφή ήταν οι χαμηλότεροι φόροι, οι χαλαροί νόμοι και οι απορρυθμιστικοί κανόνες για τους πλούσιους.

Έτσι όπως φαίνεται, η ανησυχία του Boehner για τις μικρές επιχειρήσεις είναι μάλλον πλασματική και αποπροσανατολιστική. Οι φοροαπαλλαγές που θέλει να αναστείλει ο Obama θα επηρεάσουν –βάσει λογικής- πολύ λίγους από τους ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων. Γιατί, πόσοι μπορεί να βγάζουν πάνω από 250,000 δολάρια το χρόνο;

Ο Boehner δήλωσε ρητά ότι κουράστηκε να ακούει τους πολιτικούς της Washington να λένε ότι θέλουν να δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας, αποκλειστικά και μόνο για λόγους ψηφοθηρίας και επανεκλογής των, ενώ στην πραγματικότητα κάνουν ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν για να αποτρέψουν τη δημιουργία νέων θέσεων. Το αστείο είναι ότι δεν απευθυνόταν καν σε Ρεπουμπλικάνους την ώρα που τα είπε αυτά!

Είναι αλήθεια ότι ο Obama απέκρουσε σφόδρα τον Boehner. Προσέφερε επίσης και κάποιες συγκεκριμένες ιδέες, οι οποίες έγιναν δεκτές αρχικά από τους Ρεπουμπλικάνους. Πρότεινε λοιπόν να επιτραπεί στις επιχειρήσεις να αναστείλουν τις επενδύσεις τους για το 2011 μόνο, και όχι για περισσότερα χρόνια, να κλείσουν τα παραθυράκια που επιβραβεύουν τις εταιρείες να στρέφονται στο εξωτερικό για φθηνότερο εργατικό δυναμικό και να παραταθεί άνευ χρονικού ορίου η επιστροφή φόρου για επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης.

O Obama κάλεσε το Κογκρέσο να περάσει το νόμο που θα επιτρέψει την επιστροφή φόρου στις μικρές επιχειρήσεις –νομοθεσία η οποία έχει καθυστερήσει λόγω της πλασματικής ανησυχίας των Ρεπουμπλικάνων. Οι τελευταίοι, από την άλλη πλευρά, θέλοντας να βγάλουν από πάνω τους τη ρετσινιά του κόμματος που λέει διαρκώς «όχι», δήλωσαν ότι ενδεχομένως να είναι ανοιχτοί σε κάποιες από τις ιδέες του Obama, στις οποίες περιλαμβάνονταν και πρόταση για αρχική επένδυση 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα της βελτίωσης δρόμων, σιδηροδρομικών γραμμών και αεροδρομίων, μόνο και εφόσον αυτά τα έργα δεν χρηματοδοτηθούν από δισεκατομμυριούχους, εταιρείες πετρελαίου και μεγάλες επιχειρήσεις. Φυσικά –και το λέμε γελώντας- αυτή ακριβώς είναι η πρόθεση του Obama. Και αυτή πρέπει να είναι η πρόθεσή του. Από πού αλλού θα μπορούσαν άλλωστε να αντληθούν τέτοιου ύψους κεφάλαια;

Καθίσταται σαφές ότι οι λόγοι του Obama ήταν μια τιτάνια προσπάθεια προσέλκυσης των Δημοκρατικών στις κάλπες και η αλήθεια είναι ότι θα θέλαμε να δούμε τους Δημοκρατικούς του Κογκρέσου να επιδεικνύουν την ίδια καθαρότητα πνεύματος, ιδεών και γνώμης και να έρχονται face to face με τους Ρεπουμπλικάνους. Ίσως κάποιοι πουν ότι ο Obama δεν θα έπρεπε να έχει δώσει το βήμα στον Boehner, που είναι σχετικά άγνωστος, πάρα την ισχύ που έχει στο Κογκρέσο και την φιλοδοξία του. Αλλά από ότι φαίνεται αυτό έπρεπε να κάνει.

Είναι ευχάριστο –προφανώς περισσότερο για τους Αμερικανούς- να βλέπουμε τον Πρόεδρο Obama πιο επιθετικό, πιο σίγουρο και με περισσότερη αυτοπεποίθηση, από το να κάθεται παθητικά εκτός γηπέδου και να παρακολουθεί τις εξελίξεις από τις κερκίδες. Και για να γίνει η απαραίτητη σύγκριση με την Ελλάδα… Θέλουμε και έχουμε ανάγκη να δούμε τον Γιώργο Παπανδρέου να βγαίνει στο βήμα με περισσότερη σιγουριά. Να μιλά με πιο αισιόδοξο τόνο. Να έχει περισσότερη αυτοπεποίθηση, ακόμα και αν δεν πιστεύει 100% αυτά που λέει. Σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες μέρες που περνά η Ελλάδα, οι πολίτες έχουν ανάγκη να ακούσουν κάτι θετικό. Να δουν τον αρχηγό της χώρας να αποκτά περισσότερη πυγμή. Περισσότερο τσαμπουκά. Να διεκδικεί και να γκρινιάζει στους «ξένους». Σε αυτές τις δύσκολες μέρες, έχουμε ανάγκη να ακούσουμε ότι υπάρχει φως στο τούνελ, ακόμα και αν δεν είναι εκτυφλωτικό.

Και τέλος, έχουμε ανάγκη να δούμε έμπρακτα ότι θα ληφθούν αποφάσεις για την τόνωση της οικονομίας, της ανάπτυξης και των επενδύσεων. Όχι δικαιολογίες για ευθύνες που επιρρίπτονται σε παλιές κυβερνήσεις και το ΔΝΤ. Το θέμα είναι τι γίνεται τώρα. Τώρα που ανοίγει μια επιχείρηση και κλείνουν δέκα. Τώρα που μας έχουν γονατίσει οι φόροι. Τώρα που η αγορά αργοπεθαίνει. Ο χειμώνας προβλέπεται ιδιαίτερα βαρύς και ασήκωτος δυστυχώς για τους περισσότερους από εμάς και έχουμε την ανάγκη να ακούσουμε κάτι θετικό.

Σε κατάσταση αναμονής (Δημοσίευση στην εφημερίδα Greek News 06.09.2010)

Οι Έλληνες ζουν σε κατάσταση αναμονής τους τελευταίους 10 μήνες περίπου, μετά την ιστορική φράση Λοβέρδου «Δεν υπάρχει σάλιο», στα τέλη της περασμένης χρονιάς, τις προσπάθειες Παπανδρέου για την ανεύρεση αρωγής ανά την Ευρώπη και την Αμερική, το μνημόνιο, την τρόικα, τα μαγαζιά που κλείνουν, τις απολύσεις που πληθαίνουν, τους μισθούς που εξανεμίζονται και τις τιμές που ολοένα και ανεβαίνουν.

Το καλοκαίρι ξεκίνησε στραβά με τις απεργίες, τους αποκλεισμούς στα λιμάνια και τις αποφάσεις περί περικοπής μισθών, συντάξεων και επιδομάτων. Η τουριστική κίνηση ήταν αισθητά πεσμένη στους περισσότερους προορισμούς. Ευτυχώς η κατάσταση σώθηκε στη Ρόδο, την Κρήτη, την Κω και φυσικά την Μύκονο. Κατά τα άλλα, τα πράγματα ήταν χαλαρά, τα καράβια –πλην των ημερών του 15 Αύγουστου- είχαν πολλές κενές θέσεις και τα ξενοδοχεία ήταν κατά το ήμισυ γεμάτα.

Παρόλα αυτά η Αθήνα, αυτή τη στιγμή είναι ακόμα σχεδόν άδεια. Αυτό το καλοκαίρι ήταν λίγο οξύμωρα όλα. Παρά την κρίση, η πόλη άδειασε. Παρά την κρίση η πόλη παρέμεινε άδεια για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, που φαίνεται πως θα παραταθεί μέχρι να ανοίξουν τα σχολεία. Παρά την κρίση, κανείς δεν έμεινε στην Αθήνα, αλλά άγνωστο είναι και που κατευθύνθηκε. Through the grapevine, ακούσαμε ότι φέτος ότι πάρα πολύς κόσμος «επέλεξε» να φιλοξενηθεί σε φίλους και οικογένειες, στη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα.

Και αναμένουμε. Η κρίση δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως αισθητή στο πορτοφόλι, αλλά εικάζω πως κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, θα γίνουν όλα πιο απτά. Με τις περικοπές δώρων, επικουρικών συντάξεων και επιδομάτων, οι Έλληνες θα κινηθούν ακόμα πιο επιφυλακτικά στην αγορά, όχι αυτή τη φορά επειδή επιθυμούν να κρατήσουν συντηρητική στάση, αλλά επειδή δεν θα υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα για δαπάνες πέραν εκείνων για τις πρώτες ανάγκες.

Και αναμένουμε. Τα ξεκαθαρίσματα στο χώρο εργασίας. Με την προώθηση της «ευέλικτης» εργασίας, την απελευθέρωση των απολύσεων, τις ρυθμίσεις για την part-time απασχόληση και την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, προβλέπεται ένας δυσάρεστος χειμώνας. Οι «περιττοί» υπάλληλοι θα περικόπτονται και την θέση τους θα παίρνουν εκείνοι που θα μπορούν να καλύψουν 2 ή και 3 θέσεις (είναι πλήρως εφικτό αυτό), με τον ίδιο μισθό (φυσικά). Ήδη στην αγορά έχει κάνει την εμφάνισή του ένα νέο είδος «εκμετάλλευσης». Η «αμισθί» εργασία, για την απόκτηση εμπειρίας. Or so they say. Και αναρωτιέται κανείς «υπάρχει κόσμος που δουλεύει αμισθί»; Αυτές οι δύο λέξεις δεν είναι αντώνυμες; Κι όμως. Φαίνεται ότι το παράδειγμα της British Airways, που ζήτησε από τους υπαλλήλους της να παραμείνουν στην εταιρεία αμισθί, θέλουν διακαώς να ακολουθήσουν και εδώ στην Ελλάδα. Με πολλές ειδοποιούς διαφορές βέβαια, που δεν χρήζουν αναφοράς, ούτε ανάλυσης.

Και αναμένουμε. Την εξέλιξη στο πολιτικό σκηνικό. Δημοτικές εκλογές τον Νοέμβριο, με ανύπαρκτους ακόμα υποψηφίους, το σχέδιο Καλλικράτης έτοιμο προς εφαρμογή, ο διαβόητος ανασχηματισμός, οι αποφάσεις της Ντόρας για την ίδρυση κόμματος, οι αυστηρές κινήσεις Σαμαρά, ως ένδειξη πυγμής σε ένα κόμμα που πασχίζει να βγει από τη σήψη, ένας εξαφανισθείς πρώην πρωθυπουργός, τραγελαφικές δηλώσεις πρώην υπουργών του τύπου «εγώ δεν ασχολούμαι και δεν γνωρίζω τις επαγγελματικές δραστηριότητες της συζύγου μου», πρώην υπουργοί που γυρίζουν στα νησιά και αφήνονται στα χάδια του ήλιου, αλλά και «άλλοι» σε περισσότερο νευραλγικά πόστα, που παραθέριζαν για περισσότερο από 3 βδομάδες στις Κυκλάδες.

Και αναμένουμε. Τι αυξήσεις θα δούμε σε καύσιμα, τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης, και εισιτήρια σε αστικές και περιφερειακές συγκοινωνίες. Η βενζίνη στην Αθήνα έχει σκαλώσει περί τα 1.50€ το λίτρο, η τιμή στο αλεύρι προκάλεσε ήδη την αύξηση στην τιμή του ψωμιού, το γάλα αυξήθηκε κατά 5% κ.ο.κ. Μια μικρή έρευνα αγοράς σε 3 από τα μεγαλύτερα σούπερ μάρκετ της Αθήνας, με διαφορά μιας εβδομάδας, κατέδειξε αυξήσεις σε όλα τα προϊόντα, ακόμα και μέρα με τη μέρα. Πως προλαβαίνουν, αναρωτιέμαι μερικές φορές. Είναι τραγικό το γεγονός ότι για να αγοράσεις 3 -στην κυριολεξία- πράγματα, χρειάζεσαι 20€.

Και αναμένουμε. Να δούμε που ακριβώς βαδίζει η κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και σε μεγάλες πόλεις της περιφέρειας. Μια βόλτα σε παλιές αριστοκρατικές γειτονιές προκαλεί τουλάχιστον κατάθλιψη. Ενοικιαστήρια και πωλητήρια παντού. Αλλοδαποί με εμφάνιση κακοποιών πλημμυρίζουν τους δρόμους και τις πλατείες, κοιτώντας μοχθηρά και αδηφάγα. Πόσες φορές άραγε έχω ακούσει κραυγές από ηλικιωμένες γυναίκες, που έχουν πέσει θύματα κλοπής και τραυματισμών? Πόσες ληστείες έχουμε ακούσει και δει να λαμβάνουν χώρα καθημερινά σε περίπτερα και μικρά παντοπωλεία του κέντρου? Πόσα αλισβερίσια ναρκωτικών, μπροστά στα μάτια πολιτών δεν πραγματοποιούνται στην Ομόνοια, την Πλατεία Κοτζιά, την 3ης Σεπτεμβρίου και τους γύρω δρόμους? Όσο και να προσπαθεί η νεοσύστατη αστυνομική ομάδα, η Αθήνα είναι ανεξέλεγκτη πλέον.

Και αναμένουμε. Τι άλλο θα ζητήσει άραγε η τρόικα? Πόσο θα αντέξει ο μισθωτός? Πόσο θα αντέξει ο συνταξιούχος? Πόσο θα αντέξουν οι νέοι άνθρωποι, που με 2 και 3 πτυχία ο καθένας, αναζητούν δουλειά όπου-όπου, γιατί οι λογαριασμοί τρέχουν αμείλικτοι? Not to mention, ολοένα και αυξανόμενοι? Η δραματική αύξηση του ΦΠΑ μέσα σε μερικούς μόνο μήνες μας γονάτισε στην κυριολεξία.

Και αναμένουμε. Μια ύστατη προσπάθεια ξεκαθαρίσματος στο Δημόσιο. Ναι, εκεί που αντί για «καλημέρα», λένε «τι θες»? (στον ενικό κιόλας). Εκεί που αντί να τσακιστούν να δουλέψουν, σου απαντούν «έλα τη Δευτέρα, γιατί τώρα έχω μια πολύ σοβαρή συζήτηση» (και τις ακούς να μιλούν για το προηγούμενο βράδυ στα μπουζούκια). Και, ναι, είναι και αυτό πραγματικό γεγονός, που έλαβε χώρα σε κεντρική Εφορία των Αθηνών. Εκεί που τις Παρασκευές είναι κλειστά. Εκεί που η δουλειά σταματά στις 2 –και έχει αρχίσει μετά τον καφέ, κατά τις 10. Εκεί που υπάρχουν 15 υπάλληλοι για μια δουλειά που μπορεί να κάνει ένας. Εκεί που όλοι είναι διευθυντές, χωρίς αντικείμενο και χωρίς υφιστάμενους. Εκεί που συνεχίζουν να καπνίζουν, παρά την απαγόρευση. Εκεί που άκουσα το ιστορικό και επί λέξει: «Kαλά, αν είχα τώρα εδώ κόσμο, θα σε έβριζα που δεν έχεις έτοιμους τους κωδικούς δραστηριότητας»!

Και αναρωτιέμαι. Εντέλει θα πληρώσει κανείς από εκείνους που έκλεψαν? Ή απλά θα τα σπρώξουμε πάλι όλα κάτω από το χαλί, ως συνήθως? Θα συνεχίσουν να φοροδιαφεύγουν οι μεγαλογιατροί και οι μεγαλοδικηγόροι, που λαμβάνουν αμοιβές 30 και 40 χιλιάδες ευρώ και κόβουν αποδείξεις για 10? Και, ναι, είναι πραγματικό γεγονός και αυτό. Θα συνεχίσουν να βγαίνουν στη φόρα αμύθητες περιουσίες σε κινητά και ακίνητα, πρώην υπουργών, πολιτικών και στελεχών? Εκείνοι θα συνεχίζουν τη ζωή τους ανενόχλητοι? Θα συνεχίσουν τα ταξιδάκια τους στη Μύκονο και το Abu Dhabi –που είναι το νέο Dubai?

Ό,τι δεν ακούγεται, δεν σημαίνει ότι δεν έχει γίνει. Και αυτό το κράτος εξακολουθεί να ζει την πολιτική σήψη, πάρα τις φιλότιμες προσπάθειες ορισμένων δυστυχώς μόνο. Πως θα ξεριζωθεί άραγε αυτό το «ήθος»? Αναμένουμε…