Woodrow Wilson – Μια βιογραφία, John Milton Cooper Jr. (Εκδόσεις Alfred A. Knopf) Δημοσίευση στην Λογοτεχνική Επιθεώρηση Stella's Literary Bistro

Σύμφωνα με αξιολογήσεις ιστορικών, που αναφέρονται στη ζωή και κυρίως το έργο των κατά καιρούς Αμερικανών Προέδρων, ο Woodrow Wilson έχει πάντα μια θέση στο τοπ 10. Σε ένα γκάλοπ που έλαβε πρόσφατα χώρα, το τοπ 3 αποτελείτο από τους Lincoln, Washington και Franklin Roosevelt, δηλαδή δύο προέδρους που έδρασαν σε περίοδο πολέμου και ένα στρατηγό. Ο George W. Bush περιγράφτηκε ως «Wilsonian» μετά την 11η Σεπτεμβρίου, αλλά βέβαια αυτό δεν ήταν ακριβώς κομπλιμέντο. Ο Barack Obama, από την άλλη, πολιτικά αρχάριος και κάτοχος Nobel Ειρήνης, προτιμά να συγκρίνεται με τον Lincoln και τον Roosevelt ή ακόμα και με τους Truman και Reagan. Φαίνεται ότι σήμερα ο μόνος που πλέον ενδιαφέρεται για τον Wilson είναι ο οικοδεσπότης των ειδήσεων του καναλιού Fox, Glenn Beck, που αναζητά τις ρίζες της σημερινής κρίσης στην σκοτεινή περίοδο WW, με τους φόρους εισοδήματος, την πολεμική προπαγάνδα και τα περίεργα οικονομικά σύμβολα.

Η νέα βιογραφία του John Milton Cooper Jr. επιχειρεί να αναβιώσει τον Wilson στον 21ο αιώνα –όχι απλά για να διηγηθεί την προεδρική του θητεία και ζωή, αλλά και για να εξηγήσει τον λόγο για τον οποίο αξίζει τον θαυμασμό των Αμερικανών. Ο ίδιος, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin, αφιέρωσε τη ζωή του στην σπουδή του Wilson, της περιόδου προεδρίας του αλλά και των παραμέτρων που την επηρέασαν. Το πρώτο του βιβλίο «The Vanity of Power», που εκδόθηκε το 1969, εξέταζε την πολιτική απομόνωσης που υιοθέτησε η Αμερική, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από τότε έγραψε για την Κοινωνία των Εθνών, για την αντιπαλότητα του Wilson με τον Roosevelt, αλλά και για κάθε σημαντικό σημείο της καριέρας του πρώτου. Το συγκεκριμένο βιβλίο όμως ανήκει σίγουρα στο λογοτεχνικό εκείνο είδος της απόλυτης βιογραφίας -θα το χαρακτηρίζαμε και ένα έργο ζωής για τον συγγραφέα αυτό.

Πως φαίνεται λοιπόν ο Wilson σήμερα? Όχι, όπως θα νομίζαμε, λέει ο Cooper. Δεν ήταν απλά ένας ψυχρός διανοούμενος ή ένας μεσσίας -δύο στερεοτυπικοί χαρακτηρισμοί που γεννήθηκαν μετά τον αποτυχημένο αγώνα του στην Κοινωνία των Εθνών. Ο Cooper υποστηρίζει ότι όπως ακριβώς και o Carl Marx, ο Wilson θα δυσκολευόταν ιδιαίτερα να αναγνωρίσει τα αλαζονικά χαρακτηριστικά που του έχουν προσάψει, αφού ο ίδιος ήταν ένας ζεστός, ευφυής οικογενειάρχης, με ταλέντο στην πολιτική και αγάπη στις μεγάλες ιδέες. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο Wilson ήταν ένας πραγματικά διορατικός ηγέτης, που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον ρου της ιστορίας.

Το πολιτικό ταλέντο του Wilson φανερώθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Princeton, όπου και διαμόρφωσε ένα εκρηκτικό και συνάμα βαθιά διανοουμενίστικο πρόγραμμα σπουδών. Κατόπιν, έγινε κυβερνήτης του New Jersey, για δύο χρόνια, όπου η αποφασιστική και προοδευτική του στάση ενάντια στη δημοκρατική μηχανή τον έβαλε σε προεδρική τροχιά. Ως Πρόεδρος, ο Wilson επέδειξε μια μοναδική νομοθετική δεινότητα, που θα μπορούσε να συγκριθεί ίσως μόνο με αυτήν του Roosevelt και του Johnson. Σε λιγότερο από δύο χρόνια μπόρεσε να εγκαθιδρύσει την Federal Trade Commission και το Federal Reserve, ενώ πραγματοποίησε και αναδιάρθρωση των νόμων για τους φόρους, το trust και τους δασμούς –κάτι πολύ προοδευτικό για την εποχή εκείνη. Το πιο σημαντικό βέβαια ήταν ότι κατάφερε να διατηρήσει σε σταθερή θητεία 18 μηνών το Κογκρέσο, που ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία του πολιτικού θεσμού.

Ο Cooper διηγείται μοναδικά την άνοδο του Wilson, ακολουθώντας την πολιτική του πορεία. Επικεντρώνεται στις πολιτικές συναντήσεις και τα συνέδρια στα οποία συμμετείχε και όχι τόσο στα κοινωνικά κινήματα που έλαβαν χώρα κατά την εποχή του. Από την άλλη διαβάζουμε πολύ ευχάριστα και για τη καθημερινότητα του πρώην Προέδρου, από την ώρα που έφτανε στη δουλειά, το μεσημεριανό του ύπνο, την ενασχόλησή του με το γκολφ. Από ότι φαίνεται λίγο άλλαξε το πρόγραμμα αυτό μετά το 1914, όταν άρχισε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τον επόμενο χρόνο ο Wilson βρήκε χρόνο να ξαναπαντρευτεί και να φύγει για έναν μήνα του μέλιτος που διήρκησε 3 εβδομάδες, αλλά και να ξαναγυρίσει για να αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις του ανηλεούς πολέμου.

Ο Cooper σκιαγραφεί τον Wilson σαν έναν άνθρωπο έξυπνο, σκεπτόμενο, διορατικό αλλά και βαθιά προβληματισμένο για τις επιπτώσεις του πολέμου. Το εγκεφαλικό όμως που έπαθε το 1919, του άφησε τα κουσούρια, που εντέλει σημάδεψαν την πολιτική του κληρονομιά. Ο Cooper το περιγράφει ως ένα πραγματικά τραγικό γεγονός για τη ζωή του Προέδρου: «Ο δυναμικός χαρακτήρας αυτού του εφευρετικού και χαρισματικού ηγέτη μετετράπη σε συναισθηματικά ασταθή και φαντασιόπληκτο». Το πρόβλημα υγείας επέφερε βέβαια και ένα χάος στη διαδικασία πολιτικής διαδοχής, αφού ο Wilson, μη έχοντας επίγνωση της κατάστασής του, εξακολουθούσε να ασκεί τα καθήκοντά του και να σχεδιάζει την επανεκλογή του.

Διαβάζοντας το βιβλίο θα έλεγα ότι σε πολλά σημεία η βιογραφία αυτή γίνεται υπερβολική, αφού ο Cooper φέρεται να τρέφει μια περίεργη συμπάθεια στον Wilson, παρουσιάζοντάς τον σαν άγιο. Βέβαια, αναγνωρίζει ότι δεν ήταν ο τέλειος Πρόεδρος, ειδικά σε ότι αφορούσε θέματα ρατσισμού και πολιτικών ελευθεριών, αλλά σίγουρα του προσδίδει προτερήματα που απλά δεν υφίσταντο και όλως περιέργως χρεώνει τα λάθη του, όχι στον ίδιο, αλλά στους συνεργάτες του. Πάντως, εν γένει ο Cooper φαίνεται ότι έχει κάνει μια πολύ καλή, εκ βαθέων έρευνα, που αποδείχτηκε ένα πολύ ευχάριστο ανάγνωσμα.